Περί "πλανητάρχη": Πόση δύναμη έχει ο Αμερικανός Πρόεδρος;

Ο Πρόεδρος εκλέγεται για τέσσερα χρόνια με ανώτατο όριο δύο θητείες. Είναι αρχηγός του κράτους και αρχηγός της κυβέρνησης. Περίπου 4 εκ. άνθρωποι εργάζονται για την εκτελεστική εξουσία, συμπεριλαμβανομένων των ενόπλων δυνάμεων. Είναι καθήκον του Προέδρου να εφαρμόσει τους νόμους που ψηφίστηκαν από το Κογκρέσο. Ως ανώτατος διπλωμάτης μπορεί να υποδέχεται πρεσβευτές και έτσι να αναγνωρίζει κράτη.

Έλεγχος και ισορροπίες

Η μια εξουσία έχει λόγο στην άλλη και έτσι περιορίζουν την ισχύ η μια της άλλης. Ο Πρόεδρος μπορεί να απονείμει χάρη σε καταδικασμένους και να διορίσει ομοσπονδιακούς δικαστές, αλλά μόνο με τη συγκατάθεση της Γερουσίας. Ο Πρόεδρος διορίζει επίσης τους υπουργούς και τους πρεσβευτές του κατόπιν όμως διαβούλευσης και έγκρισης της Γερουσίας.

H ομιλία για την «κατάσταση του έθνους»

Ο Πρόεδρος πρέπει να ενημερώνει το Κογκρέσο για την κατάσταση της χώρας. Το κάνει μία φορά το χρόνο κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την «κατάσταση του έθνους». Αν και δεν του επιτρέπεται να προτείνει νομοσχέδια στο Κογκρέσο, μπορεί ωστόσο να θέσει κάποια ζητήματα στην ομιλία του. Μπορεί έτσι να ασκήσει πίεση στο Κογκρέσο, αλλά τίποτα περισσότερο.

Μπορεί απλά να πει «όχι»

Εάν ο Πρόεδρος επιστρέψει ένα νομοσχέδιο στο Κογκρέσο χωρίς την υπογραφή του, αυτό σημαίνει πως ασκεί βέτο. Το Κογκρέσο μπορεί να απορρίψει το βέτο μόνο με πλειοψηφία δύο τρίτων και στα δύο σώματα. Σύμφωνα με στοιχεία της Γερουσίας, μόνο 111 από τα περίπου 1.500 βέτο έχουν απορριφθεί στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, ή περίπου το 7%.

Γκρίζες ζώνες στον ορισμό της εξουσίας

Το Σύνταγμα και οι αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου δεν καθιστούν σαφές πόση εξουσία έχει ο Πρόεδρος. Ένα νομικό τέχνασμα επιτρέπει ένα άλλου τύπου βέτο, το λεγόμενο ‘pocket veto’. Ένας νομοθετικός ελιγμός που επιτρέπει στον Πρόεδρο να αρνηθεί ένα νομοσχέδιο. Το Κογκρέσο δεν μπορεί να αντικρούσει αυτό το βέτο. Το συγκεκριμένο τέχνασμα έχει χρησιμοποιηθεί πάνω από 1.000 φορές.

Εκτελεστικά διατάγματα με ισχύ νόμου

Ο Πρόεδρος μπορεί να δίνει οδηγίες σε κυβερνητικούς αξιωματούχους πώς να εκτελούν τα καθήκοντά τους. Αυτά τα λεγόμενα εκτελεστικά διατάγματα έχουν ισχύ νόμου. Κανείς δεν χρειάζεται να τα εγκρίνει. Ωστόσο, ο Πρόεδρος δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Τα δικαστήρια μπορούν να ακυρώσουν τα διατάγματα ή το Κογκρέσο να νομοθετήσει διαφορετικά.

Παρακάμπτοντας το Κογκρέσο...

Ο Πρόεδρος μπορεί να διαπραγματευτεί συμφωνίες με άλλες κυβερνήσεις, αλλά η Γερουσία πρέπει να τις εγκρίνει με πλειοψηφία δύο τρίτων. Για να το αποφύγουν αυτό, οι Πρόεδροι χρησιμοποιούν τις λεγόμενες "εκτελεστικές συμφωνίες", κυβερνητικές συμφωνίες που δεν χρειάζεται να εγκρίνει το Κογκρέσο. Εφαρμόζονται εφόσον το Κογκρέσο δεν αντιτίθεται ή δεν ψηφίσει νόμους που ακυρώνουν τη συμφωνία.

Ο έσχατος έλεγχος

Εάν ένας Πρόεδρος κάνει κατάχρηση εξουσίας ή τελέσει άλλες αξιόποινες πράξεις, η Βουλή των Αντιπροσώπων μπορεί να κινήσει διαδικασία εναντίον του. Μέχρι στιγμής αυτό έχει συμβεί τρεις φορές - ανεπιτυχώς. Αλλά υπάρχει ένα πιο ισχυρό εργαλείο για να σταματήσει τον Πρόεδρο. Το Κογκρέσο εγκρίνει τον προϋπολογισμό και μπορεί να του κλείσει τη στρόφιγγα με τα χρήματα.

Πηγή: Deutsche Welle