Γιγαντώνεται η ανθρωπιστική και πολιτική κρίση στη Συρία

Περισσότεροι από 2.800 πρόσφυγες από τη Συρία κατέφυγαν σε τουρκικό έδαφος κατά τη χθεσινή ημέρα, 5 Απριλίου, σύμφωνα με δηλώσεις τούρκων αξιωματούχων. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 42.000 σύροι έχουν εγκαταλείψει της χώρα τους ενώ περίπου 9.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της αντικαθεστωτικής εξέγερσης, που διαρκεί πλέον 13 μήνες.

Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες προέρχονταν από την βορειοδυτική επαρχία Ιντλίμπ και μετέφεραν μαρτυρίες που καταδεικνύουν την εντατικοποίηση της στρατιωτικής δραστηριότητας στα χωρία και τις κωμοπόλεις της περιοχής. Πολλοί κατήγγειλαν αδιάκριτους βομβαρδισμούς οικισμών και εκτελέσεις αμάχων από τις συριακές ένοπλες δυνάμεις.

Η Τουρκία φιλοξενεί πλέον περίπου 20.000 σύρους πρόσφυγες, έχοντας ιδρύσει αρκετά κέντρα υποδοχής κοντά στην Τουρκο-Συριακή μεθόριο. Επιπλέον, ο τούρκος πρωθυπουργός Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει γνωστοποιήσει ότι η κυβέρνησή του αναλογίζεται την επιβολή μίας «νεκρής ζώνης» κατά μήκος των συνόρων προκειμένου να αποτραπεί η ανθρωπιστική τραγωδία που βιώνουν οι πρόσφυγες κατά την προσπάθειά τους να διαφύγουν από την πατρίδα τους.

Εάν η Τουρκία όντως επιχειρήσει να δημιουργήσει την εν λόγω παραμεθόρια νεκρή ζώνη, πιθανότατα θα χρειαστεί να εισβάλει σε συριακό έδαφος προκειμένου να τα καταφέρει. Το γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο μεταξύ του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού στο NATO (Τουρκία) και της Δαμασκού, περιπλέκοντας την ειρηνευτική διαδικασία και ενδεχομένως εμπλέκοντας τη Βορειοατλαντική Συμμαχία στη ζώνη επιρροής της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Η συνεχής ροή προσφύγων είναι ενδεικτική της κλιμάκωσης της βίας στη Συρία, γεγονός που εντείνει τις αμφιβολίες της διεθνούς κοινότητας για την επιτυχία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Η ειρηνευτική προσπάθεια βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή, καθώς απέχουμε μόλις τέσσερις μέρες πριν παρέλθει η διορία που έχει θέσει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για την απομάκρυνση των δυνάμεων του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ από τα πληθυσμιακά κέντρα της χώρας.

Σύμφωνα με τον Κόφι Ανάν, ειρηνευτικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών και του Αραβικού Συνδέσμου στη Συρία, η Δαμασκός έχει αποδεχτεί ένα σχέδιο έξι σημείων που προβλέπει την απομάκρυνση των συριακών στρατευμάτων και των βαρέων όπλων από τις πόλεις μέχρι τις 10 Απριλίου. Η αμοιβαία παύση πυρός ανάμεσα στους αντικαθεστωτικούς αντάρτες και τις τακτικές δυνάμεις είναι προγραμματισμένη να υλοποιηθεί έως και 48 ώρες μετέπειτα.

Παρά τη συγκατάθεση της κυβέρνησης Άσαντ, στην πράξη η κατάσταση στη χώρα φαίνεται πως επιδεινώνεται. Η ανησυχία ήταν έκδηλη κατά τη διάρκεια της χθεσινής συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Απευθυνόμενος στη Συνέλευση, ο κ. Ανάν παραδέχτηκε ότι «είναι φανερό πως χρειάζεται επειγόντως δράση σε βάθος».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού, Μπαν Κι Μουν. «Είναι ευθύνη των Συριακών αρχών να πράξουν αυτά που υποσχέθηκαν και να εφαρμόσουν [...] τις δεσμεύσεις τους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μπαν, επισημαίνοντας ότι «οι επιθέσεις σε περιοχές αμάχων δεν έχουν σταματήσει και η κατάσταση συνεχίζει να καταρρέει».

Πολλά κράτη του Δυτικού κόσμου, με πρώτες τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν ήδη φανερώσει τη δυσπιστία τους ως προς την πρόθεση του προέδρου Άσαντ να τηρήσει τα συμφωνημένα. Παρόμοιες αμφιβολίες εξέφρασε με χθεσινές του δηλώσεις και ο κ. Ερντογάν, υπενθυμίζοντας ότι η Δαμασκός έχει αθετήσει και παλαιότερες υποσχέσεις να συμμετάσχει στην ειρηνευτική διαδικασία. «Πυροβολεί ανθρώπους ενώ υποκρίνεται ότι αποσύρει στρατεύματα. Δεν αποσύρει στρατεύματα αλλά εξαπατά την διεθνή κοινότητα», σχολίασε χαρακτηριστικά ο τούρκος πρωθυπουργός.

Πρόθεση του ΟΗΕ είναι η εγκατάσταση μίας ομάδας περίπου 200 άοπλων παρατηρητών προκειμένου να εποπτεύσει την εφαρμογή του ειρηνευτικού σχεδίου. Ήδη έχει αφιχθεί στη Δαμασκό ολιγομελές κλιμάκιο του Τμήματος Ειρηνευτικών Επιχειρήσεων του ΟΗΕ, ώστε να διαπραγματευτεί την εγκατάσταση των παρατηρητών. Υπέρ αυτής της λύσης τάχθηκε και ο κ. Ανάν, ο οποίος επεσήμανε ότι η «ειρήνη [στη Συρία] δεν θα παγιωθεί δίχως μία αξιόπιστη πολιτική διαδικασία. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία μικρή και ευέλικτη παρουσία του ΟΗΕ».

Παράλληλα, οριστικοποιήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας το τελικό κείμενο της διακήρυξής με το οποίο θα καλείται η συριακή κυβέρνηση να σεβαστεί την προθεσμία κατάπαυσης του πυρός.
Πηγή: Επιμέλεια: Αλέξανδρος Μαράκης