Τι συμβαίνει στα παρασκήνια μίας «φάρμας» με «τρολ» 

Έξι μήνες εργάστηκε μυστικά σε μία εταιρεία δημοσίων σχέσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η δημοσιογράφος Καταρζίνα Προυσζκιέβιτζ, η οποία χρησιμοποιούσε ψεύτικους λογαριασμούς στα social media.

Η δημοσιογράφος εργάστηκε στην Πολωνία για την εταιρεία Cat@Net η οποία περιγράφει το αντικείμενο της ως εξής: «Μία υπηρεσία δημοσίων σχέσεων στο ίντερνετ που αποτελείται από ειδικούς που χτίζουν μία θετική εικόνα για εταιρείες, άτομα και δημόσια ιδρύματα κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Η πρώτη δουλειά της Καταρζίνα Προυσζκιέβιτζ, η οποία ανήκει σε μία κοινότητα Πολωνών ρεπόρτερ ερευνητικής δημοσιογραφίας, ήταν να πάρει την δουλειά μυστικά στην εταιρεία και να δημιουργήσει μία ψεύτικη ταυτότητα προκειμένου να μοιράζεται κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η εταιρεία έθεσε ως στόχο να συγκεντρώσει αρχικά 500 ακολούθους. 

Μετά την περίοδο δοκιμής η εταιρεία της έδωσε πρόσβαση στις εσωτερικές επικοινωνίες των εργαζομένων. Από εκεί φαίνεται ότι οι εργαζόμενοι είχαν σχεδόν δεκάδες λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έπαιρναν εντολές από τους προϊσταμένους τους για τα θέματα που θα πρέπει να σχολιάζουν, ποιους να προωθούν και σε ποιους να επιτίθενται.

Το ενδιαφέρον είναι ότι οι συγκεκριμένοι ψεύτικοι λογαριασμοί προωθούσαν περιεχόμενο τόσο υπέρ αριστερών όσο και υπέρ δεξιών απόψεων. Συγκέντρωναν προσοχή, αξιοπιστία και στήριξη από άλλους χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Ο στόχος είναι να οικοδομηθεί αξιοπιστία με ανθρώπους και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος. Μόλις κερδίσεις την εμπιστοσύνη κάποιου αντανακλώντας τις δικές του απόψεις είστε σε θέση να τους επηρεάσεις», είπε στην εφημερίδα Guardian, ο Βοτζιές Σιέσλα, που ήταν επικεφαλής της έρευνας των δημοσιογράφων.

Μία από τις αρμοδιότητες της δημοσιογράφου ήταν να χειρίζεται ανώνυμους λογαριασμούς με οδηγίες να προωθεί περιεχόμενο υπέρ της κρατικής τηλεόρασης της Πολωνίας, TVP, η οποία κατηγορείται για ακραίες και ρατσιστικές απόψεις εναντίον των μειονοτήτων. 

Μία εσωτερική αναφορά της εταιρείας, την οποία διάβασε και ο Guardian, ανέφερε πώς οι ψεύτικοι λογαριασμοί χρησιμοποιούνται για να υπονομεύσουν την σοβαρή κριτική εναντίον του δημόσιου καναλιού. Σύμφωνα με την «δεξαμενή σκέψης» ISD Global με έδρα το Λονδίνο, που παρακολουθεί τις παγκόσμιες τάσεις στον εξτρεμισμό, ή Cat@Net με τους λογαριασμούς της δημιούργησε έως 10.000 αναρτήσεις υπέρ του καναλιού που είναι πιθανόν να διαβάστηκαν 15 εκατ. φορές. 

Άλλος πελάτης της εταιρείας ήταν ένας πρόσφατα εκλεγμένος στην Βουλή με το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστερής Συμμαχίας. Τουλάχιστον 90 λογαριασμοί της  Cat@Net προώθησαν την υποψηφιότητα του εν λόγω πολιτικού για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Οι «δεξιοί» ψεύτικοι λογαριασμοί προκαλούσαν και έκαναν επιθέσεις στους «αριστερούς» ψεύτικους λογαριασμούς της εταιρείας για τον πολιτικό με αποτέλεσμα να τραβάνε την προσοχή πάνω στον πολιτικό. 

Η εταιρεία, όμως, δεν σταμάτησε εκεί. Δημιούργησε λογαριασμούς με εξειδίκευση στην αεροπορική και αμυντική βιομηχανία που έβαλαν στο στόχαστρο τους αρμόδιους που υπογράψουν τα μεγάλα κρατικά συμβόλαια στην Άμυνα. Για παράδειγμα οι λογαριασμοί υπονόμευαν την απόφαση της κυβέρνησης να καταθέσει μία μεγάλη παραγγελία για τα αμερικανικά μαχητικά F-35 από την Lockheed Martin αντί να προτιμήσει τα Eurofighter Typhoon των Airbus, BAE Systems και της πολωνικής Leonardo.

Οι υπεύθυνοι της εταιρείας θύμιζαν στους υπαλλήλους ότι «τα F-35 είναι ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός μας αλλά μην είστε πολύ πιεστικοί με τα Eurofighter, διαφορετικά θα καταλάβουν ότι τρολάρονται».

Σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, δεν είναι ξεκάθαρο εάν οι πελάτες της εταιρείας γνώριζαν για τον τρόπο δράσης της. Εσωτερικά έγγραφα δείχνουν ότι η εταιρεία έπαιρνε τις δουλειές της από μία εξωτερική εταιρεία δημοσίων σχέσεων, η οποία ενδέχεται να παρείχε αυτό το κομμάτι των δημοσίων σχέσεων των πελατών της στην Cat@Net χωρίς να το γνωρίζουν. 

Μετά την δημοσιοποίηση του ρεπορτάζ η Cat@Net σε ανακοίνωση της αρνήθηκε ότι είναι στην πράξη μία «φάρμα» με «τρολ». «Το πεδίο δραστηριότητας της εταιρείας είναι η εξωτερική ανάθεση των υπηρεσιών μάρκετινγκ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επικοινωνούμε ακριβείς πληροφορίες. Μιλούμε για λογαριασμό των πελατών μας και προωθούμε τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες τους όπως κάθε άλλη εταιρεία αυτού του είδους», ανέφερε η Cat@Net.