Κλείσιμο

Καθημερινοί ήρωες

Την προηγούμενη εβδομάδα τιμήσαμε την μνήμη δυο ηρώων. Ο πρώτος ήταν ο Γάλλος αστυνομικός Αρνό Μπελτράμ που έδωσε την ζωή του για να σώσει την ζωή μιας γυναίκας ομήρου.

Ο άλλος ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης, είχε εκτελεστεί ακριβώς 65 χρόνια πριν στις 30 Μαρτίου.

Δύο άνθρωποι που μέσα από τις πράξεις τους μας υποχρεώνουν να αναμετρηθούμε με τις δικές μας αξίες και την συνείδηση μας, όπως το ξεχνάμε απορροφημένοι από την καθημερινότητα.

Κοιτούσα την αφίσα του Μπελογιάννη ζωγραφισμένη από τον Πικασό, ένα διαχρονικό σύμβολο αγώνα για ελευθερία. Αλλά και ένα σύμβολο ακραίας αυτοθυσίας για μια ιδέα που στις μέρες μας έχει γίνει συνώνυμο της καταπίεσης και της βαρβαρότητας. Αυτό φυσικά καθόλου δεν μειώνει τον ηρωισμό και την ανιδιοτέλεια του Μπελογιάννη. Πόσο μάλλον όταν με μια υπογραφή θα μπορούσε να είχε σωθεί. Προσδίδει στην πράξη του ωστόσο μια ματαιότητα. Σε κάνει να αναρωτιέσαι πώς θα είχε άραγε αντιδράσει αν ήταν σε θέση να γνωρίζει όσα επακολούθησαν.

Ο ηρωισμός του Μπελτράμ ήταν πολύ διαφορετικός. Μέσα σε μια άλλη συγκυρία θα μπορούσε να μην είχε εκδηλωθεί ποτέ. Αν δεν είχε βρεθεί πρόσωπο με πρόσωπο με τον τρομοκράτη, θα μπορούσε να είχε τελειώσει την καριέρα του ένας γραφειοκράτης αστυνομικός άγνωστος σε όλους μας.

Αντί της καθολικής αναγνώρισης, θα μπορούσε να είχε βρεθεί αντιμέτωπος με 20ρηδες διαδηλωτές και να του φωνάζουν «μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι». Δεν έχω αμφιβολία ότι το φρόνημα και την ακεραιότητα που έδειξε με το τέλος του θα το έδειχνε με κάποιο άλλο τρόπο και στην καθημερινή του ζωή. Ποιος θα το θυμόταν όμως; Το πολύ πολύ ο στενός του κύκλος κι ίσως κάποιοι που μπορεί να σε μια στιγμή της ζωής τους να χρειάστηκαν τις υπηρεσίες του, και θα είχαν να λένε ότι έπεσαν σε έναν ξεχωριστό άνθρωπο. Μπορεί και όχι, οι άνθρωποι άλλωστε είμαστε γεμάτοι αντιφάσεις, ποτέ δεν ξέρεις ποιος και πότε θα δείξει μια τέτοια πλευρά της προσωπικότητάς του.

Ήταν δύο πολύ διαφορετικοί ήρωες. Ο Μπελογιάννης είχε διαλέξει μια ηρωική ζωή, ο Μπελτράμ είχε διάλεξε να φύγει από την ζωή σαν ήρωας. Έχουμε μάθει να θαυμάζουμε και να τιμούμε τους πρώτους. Είναι φυσικό, πρόκειται για προσωπικότητες που ξεχωρίζουν, ξεπερνάνε τα συνήθη ανθρώπινα μέτρα. Κι ύστερα υπηρετούν και δίνουν νόημα σε όλα τα στοιχεία που συγκροτούν την ταυτότητά μας. Είτε μας αρέσει είτε όχι, όλες οι κοινωνίες έχουν ανάγκη από τέτοιους ήρωες. Κι όμως είναι οι δεύτεροι ήρωες που σήμερα έχουμε περισσότερο ανάγκη. Είναι αυτοί που στην πραγματικότητα αντιμετωπίζουν την καθημερινή τους εργασία με πλήρη αίσθηση της κοινωνικής τους ευθύνης. Ότι επάγγελμα και αν κάνουν. Είναι ο αστυνομικός που πήρε την θέση της ομήρου αλλά είναι και ο καθηγητής στο γυμνάσιο της Φλόριντα, ο Άαρον Φάις, ο οποίος θεώρησε μέρος του καθήκοντός του να μπει μπροστά και να φάει αυτός τις σφαίρες για να προστατέψει τους μαθητές του.

Στην καταπληκτική σειρά The Crown του Netflix έχει την σκηνή της ενθρόνισης της Ελισσάβετ που παίρνει το χρίσμα με τον θείο της να σχολιάζει ότι από εκείνη την στιγμή ένα νεαρό κορίτσι με μέτριες ικανότητες γίνεται μια θεά στην οποία προσβλέπουν χιλιάδες άνθρωποι.

Στην πραγματικότητα όλοι μας παίρνουμε το χρίσμα, ο καθένας στον τομέα του, κι είναι αυτή η μετάβαση σε μια ηθική του καθήκοντος που κάνει την διαφορά ανάμεσα σε μια κοινωνία σε κρίση και σε μια συγκροτημένη κοινωνία που ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες λειτουργεί οργανωμένα, διατηρώντας την συνοχή και τον δυναμισμό της.

Αυτή η ηθική του καθήκοντος βάλλεται ανηλεώς τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Έχει υποκατασταθεί από μια υποκριτική μετάθεση της ευθύνης σε τρίτους χωρίς την παραμικρή προσπάθεια αυτοκριτικής και αυτογνωσίας.
Πηγή: Παντελής Καψής