Πόσο πιθανή είναι η επανάληψη του 2020 από τον Ερντογάν

Του Αντώνη Αντζολέτου

Οι πιο απαισιόδοξοι βλέπουν το ρολόι να γυρνά πίσω ακριβώς δυο χρόνια. Τότε που στον Έβρο ο Ταγίπ Ερντογάν κλιμάκωνε την εργαλειοποίηση του προσφυγικού, οι υπερπτήσεις ήταν καθημερινό φαινόμενο, αντι-navtex εκδίδονταν κατά την πάγια τουρκική τακτική σε ελληνικές ασκήσεις και βέβαια στη ρητορική του οι απειλές για γεωτρήσεις ήταν σχεδόν καθημερινές. Είχαν προηγηθεί οι κυρώσεις από την Ε.Ε. για τις παρεμβάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, χωρίς όμως να ιδρώνει το αυτί του Τούρκου προέδρου. Τον Αύγουστο του 2020 το State Department, σε πιο αυστηρό τόνο σε σχέση με την Τετάρτη, είχε καλέσει άμεσα την Τουρκία να ακυρώσει τις γεωτρήσεις που σχεδιάζει.

Είναι όλα αυτά «καμπανάκια» που προειδοποιούν την ελληνική πλευρά πως έρχεται ένα θερμό καλοκαίρι σαν αυτό του 2020; Πριν από δυο χρόνια, τον Αύγουστο, ως επακόλουθο της παρουσίας του παράνομου ερευνητικού σκάφους Όρουτς Ρέις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα άρχισαν να συγκεντρώνονται όλο και περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Από την μια οι τουρκικές φρεγάτες που συνόδευαν την ερευνητική αποστολή. Από την άλλη τα ελληνικά πλοία που την παρακολουθούσαν.  

Το περιβάλλον ωστόσο δεν είναι το ίδιο. Στην εξίσωση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχει ο πόλεμος στην Ουκρανία που δεν επιτρέπει μια ακραία παραβατική συμπεριφορά από τους γείτονες. Η νομιμότητα είναι το ζητούμενο και οτιδήποτε παραπέμπει στην επεκτατική συμπεριφορά του Βλάντιμιρ Πούτιν απομονώνεται από τη διεθνή κοινότητα. Για την περίπτωση της Τουρκίας το μεγάλο ζητούμενο είναι να μην τραβά το σχοινί στα άκρα απειλώντας τη συνοχή της Συμμαχίας. Ο Ταγίπ Ερντογάν δίνει έναν αγώνα πολιτικής επιβίωσης στο εσωτερικό του και για άλλη μια φορά ακροβατεί στις σχέσεις του με τους συμμάχους. Αυτό φαίνεται και από την προσπάθεια να παίξει, χωρίς μεγάλη επιτυχία, ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αναλυτές υποστηρίζουν πως δεν θα φτάσει τα επίπεδα του ελληνικού συναγερμού στο κόκκινο με δεδομένο πως και οι ένοπλες δυνάμεις του δεν βρίσκονται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση ελλείψει ανταλλακτικών.

Νέο παζάρι

Ποια είναι η ειδικότητα του Ταγίπ Ερντογάν; το ανατολίτικο παζάρι. Η  Ελλάδα το έζησε έντονα τόσο στον Έβρο όσο και στις δύσκολες περιόδους του μεταναστευτικού όταν η «κάνουλα» των ροών αυξανόταν κάθε φορά που ο Τούρκος πρόεδρος ήθελε να θέσει τους δικούς του όρους στην Ευρώπη. Στην περίπτωση της ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ η στόχευση φαίνεται να είναι διττή. Μετά τη μη επιβολή κυρώσεων συνεχίζει να κλείνει το μάτι στη Ρωσία επιβεβαιώνοντας την προσήλωσή του. Παράλληλα επιχειρεί να άρει το εμπάργκο σε οπλικά συστήματα, αλλά και να πετύχει μια συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα F-16 και τα F-35. Το βλέμμα της Άγκυρας είναι στραμμένο και προς την Συρία, καθώς οι Κούρδοι εξακολουθούν να αποτελούν στόχο της, ενώ μετά από 15 χρόνια η Τουρκία πάτησε το πόδι της στο Ισραήλ με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Η επέκταση του ΝΑΤΟ

Η ένταξη ενός νέου μέλους στη Βορειοατλαντική Συμμαχία απαιτεί ομοφωνία από όλα τα κράτη-μέλη. Φτάνει ένα τηλεφώνημα από τον Τζο Μπάιντεν και μια πρόσκληση στον Λευκό Οίκο που περιμένει τόσο καιρό ο Ταγίπ Ερντογάν για να ξεκλειδώσει τις εξελίξεις; Θα ήταν ένα καλό βήμα, όμως όλα δείχνουν πως ο Τούρκος πρόεδρος θέλει κάτι πολύ πιο χειροπιαστό. Οι εκλογές, άλλωστε είναι κοντά και επιθυμεί να πετύχει μια διπλωματική νίκη που θα του δώσει αρκετούς δημοσκοπικούς πόντους.

Εξελίξεις θα έχουμε από τη στιγμή που ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ στείλει σε Σουηδία και Φινλανδία την πρόσκληση για έναρξη των συνομιλιών προσχώρησής τους στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Στη συνέχεια θα συνταχθεί το Ενταξιακό Σχέδιο Δράσης. Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Ιουνίου στη Μαδρίτη και δεν αποκλείεται οι εξελίξεις να τρέξουν με βάση αυτό το κορυφαίο ραντεβού. Τα κοινοβούλια των 30 κρατών – μελών θα κληθούν να επικυρώσουν την είσοδο των νέων μελών, αλλά αυτό είναι μια τυπική διαδικασία. Δεν ήταν, πάντως μόνο η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδήγησε τις δυο χώρες να υποβάλουν αίτημα ένταξης στη Συμμαχία. Από το 2014 ανήκαν στις χώρες που έχουν μια αναβαθμισμένη σχέση με το ΝΑΤΟ οπότε η ένταξη σταδιακά θα ερχόταν. Απλώς με τις νέες εξελίξεις επισπεύτηκε. Ανώτεροι αξιωματούχοι από τη Σουηδία και τη Φινλανδία συναντήθηκαν την Τετάρτη στην Άγκυρα με Τούρκους ομολόγους τους σε μια προσπάθεια να καμφθούν οι αντιρρήσεις της για την ένταξή τους στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.