Κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο: Τι ετοιμάζει ο Ερντογάν

Του Αντώνη Αντζολέτου

Όσα συζήτησαν Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν με φόντο τον Βόσπορο στα μέσα Μαρτίου «πετάχτηκαν στα νερά των στενών» από την Άγκυρα.  Ο Τούρκος πρόεδρος είχε συμφωνήσει να πέσουν οι τόνοι και να γίνουν σημαντικά βήματα μεταξύ των δυο χωρών. Τελικά τα πράγματα για άλλη μια φορά κύλησαν πολύ διαφορετικά. Ραντεβού για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης δεν κλείστηκε μέσα στον Απρίλιο, όπως είχε ειπωθεί, ενώ και η σύγκλιση του Ανώτατου Συμβούλιου Συνεργασίας για το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη θα εξαρτηθεί από την πορεία του φετινού καλοκαιριού. 41 υπερπτήσεις, πάνω από 120 παραβιάσεις και δυο εμπλοκές ήταν το χθεσινό μεταπασχαλινό «δώρο» της Άγκυρας στην Αθήνα. Το διάβημα διαμαρτυρίας από την ελληνική πλευρά ήταν μονόδρομος. Ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών Θεμιστοκλής Δεμίρης υπογράμμισε προς τον Τούρκο Πρέσβη ότι «οι ενέργειες αυτές αποτελούν παραβίαση ελληνικής κυριαρχίας, συνιστούν απαράδεκτη πρόκληση και είναι αντίθετες με θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Τόνισε επίσης ότι «οι ενέργειες αυτές, πέρα από παράνομες και προκλητικές, βάζουν σε κίνδυνο τη διεθνή εναέρια κυκλοφορία, αντιβαίνουν πλήρως την αρχή σχέσεων καλής γειτονίας μεταξύ των δύο κρατών και υπονομεύουν τις προσπάθειες εμπέδωσης κλίματος εμπιστοσύνης».

Είναι πάγια τακτική του ελληνικού ΥΠΕΞ να απαντά με διάβημα σε τέτοιου είδους προκλήσεις απλώς ο μεγάλος αριθμός των χθεσινών εναέριων επικίνδυνων ενεργειών επέβαλαν και τη δημοσιοποίηση της έντονης διαμαρτυρίας. Στις περιοχές των παραβιάσεων έσπευσαν Mirage και F-16 από τέσσερις βάσεις. Από Λήμνο, Σκύρο, Σούδα και από τον Βόλο προκειμένου να αναχαιτίσουν τα τουρκικά αεροσκάφη. Αρκοί, Λειψοί, Ρω, Μεγίστη, Αγαθονήσι, Σάμος, Φούρνοι και Οινούσσες βρέθηκαν στο στόχαστρο των Τούρκων πιλότων στο κεντρικό και βόρειο Αιγαίο. Οι χθεσινές πρωτοφανείς κινήσεις από την πλευρά της Άγκυρας προκάλεσε έκτακτη σύσκεψη των αρχηγών όλων των κλάδων υπό τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνο Φλώρο. Τον περασμένο Νοέμβριο το «κοντέρ» των υπερπτήσεων είχε φτάσει επίσης πολύ ψηλά με αφορμή τη δέσμευση του οικοπέδου 10 με NAVTEX από τη Λευκωσία για γεωτρήσεις της EXXONMOBIL.

Κλιμάκωση των προκλήσεων

Ο Ταγίπ Ερντογάν νιώθει παντοδύναμος και ευάλωτος ταυτόχρονα. Ο ρόλος που επιχειρεί να παίξει μετά την ουκρανική κρίση έχει αναβαθμίσει τη θέση του στην περιοχή. Κατάφερε να σπάσει και τον πάγο με το Ισραήλ. Ωστόσο ο χρόνος που του απομένει μέχρι τις εκλογές είναι πλέον λίγος. Θα επιχειρήσει να ανατρέψει μια σειρά από δημοσκοπήσεις που τον δείχνουν να χάνει την προεδρία  «ξυπνώντας» τα εθνικιστικά αντανακλαστικά του λαού του. Είναι ένα «όπλο» που ξέρει να το χρησιμοποιεί αν και το τελευταίο διάστημα δεν του έχει βγει. Την ίδια ώρα η αντιπολίτευση των πιέζει πολύ. Σε αυτή τη γραμμή την Τετάρτη ο Τούρκος πρόεδρος καταφέρθηκε κατά του δυτικού πολιτισμού τονίζοντας πως με την «ήπια ισχύ του» έχει εισβάλει σε όλον τον κόσμο.

Το σκηνικό είναι πολύπλοκο για άλλη μια φορά. Η Τουρκία κατηγορεί τις ΗΠΑ για στήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων (YPG) και την ίδια ώρα ελπίζει να πάρει την έγκριση για την αγορά των F-16. Τα μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν νέες εικόνες που δείχνουν έλλειψη σεβασμού απέναντι στην Αγία Σοφία και οι Μεβλούτ Τσαβούσογλου, Χουλουσί Ακάρ και Σουλεϊμάν Σοϊλού συνεχίζουν την προκλητική ρητορική. «Αν υπάρχει φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο, τότε εμείς είμαστε οι ιδιοκτήτες του», ανέφερε ο υπουργός Εσωτερικών την προηγούμενη εβδομάδα. «Μάταιο κόπο» χαρακτήρισε τις εξοπλιστικές ενέργειες που κάνει η Ελλάδα ο επικεφαλής του Πενταγώνου, ενώ ο κορυφαίος διπλωμάτης της χώρας επαναλαμβάνει συνεχώς πως το Κυπριακό δεν μπορεί να λυθεί εξαιτίας των Ελληνοκυπρίων. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι σε ένα συνεχές αδιέξοδο με την ευρωπαϊκή προοπτική της Άγκυρας να θολώνει συνεχώς. Ο γεωπολιτικός αναθεωρητισμός καταδικάζεται συνεχώς, ωστόσο ο Ερντογάν έχει επιλέξει να συντηρεί την ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η μεγάλη του ανησυχία είναι το πώς θα μεταφερθεί το φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη και συνεπώς θέλει να δηλώνει συνεχώς παρών. Η τακτική που ακολουθεί η ελληνική πλευρά είναι μια και αταλάντευτη. Μπροστά σε έωλες αξιώσεις αντιπαραβάλει τις  θέσεις της που στηρίζονται στο Διεθνές Δίκαιο και στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.