Συνέντευξη με τον τζαζίστα Vijay Iyer λίγες μέρες πριν εμφανιστεί στην Αθήνα

Ο Vijay Iyer (Βιτζέυ Άυερ) ήταν το τζαζ πρόσωπο του 2012, όταν 186 μουσικοκριτικοί απ’ όλο τον κόσμο (Down Beat International Critics Poll) τον ψήφισαν κορυφαίο σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες: Τζαζ Καλλιτέχνης, Πιανίστας, Ανερχόμενος Καλλιτέχνης, Γκρουπ (για το προσωπικό του τρίο) και Καλύτερο Άλμπουμ (για το Accelerando). Πολλαπλή βράβευση που αποκτά μοναδική αίγλη καθώς αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην εξηντάχρονη ιστορία του θεσμού!

«Ουμανιστής» δημιουργός, ο Άυερ δραστηριοποιείται σε τέχνες, επιστήμες και κοινωνικά θέματα. Έχει σπουδάσει, μεταξύ άλλων, μαθηματικά, φυσική και ιστορία της τέχνης. Πολλά κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε ειδικά έντυπα. Συνεργάζεται με πανεπιστημιακές σχολές και είναι αποδέκτης μουσικών αναθέσεων από σημαντικά ιδρύματα.

Στον ήχο του συνυπάρχουν η κλασική τζαζ παράδοση, η πατρογονική ασιατική κληρονομιά, σύγχρονα ρεύματα όπως ροκ, φανκ, σόουλ, dub, electronica, χιπ-χοπ, οι αφρικανικές πολυρρυθμίες και οι αρμονικές μουσικότητες του 20ού αιώνα από τους Bartok, Messiaen, Ligeti, Reich…

Στον τελευταίο του δίσκο αντανακλάται ένας ιδιαίτερος εκλεκτικός πλουραλισμός. Κυριαρχούν ο ρυθμός, η τηλεπαθητική επικοινωνία των μουσικών, οι απόηχοι των Ellington, Coltrane, Monk, η απουσία προκαταλήψεων, η ζωτικότητα της χορευτικής κίνησης και το ευχάριστο σοκ μιας πρωτοπορίας, την οποία μπορεί να απολαύσει κανείς άφοβα.

Εκτός από τη θριαμβευτική αποδοχή του Accelerando από κοινό και κριτική, γνώρισε αντίστοιχη επιτυχία με το Historicity (2009), που αναδείχτηκε δίσκος της χρονιάς από πολλά έντυπα (Downbeat, Village Voice, The New York Times, Los Angeles Times), βρέθηκε πρώτο στην playlist όχι λίγων ραδιοσταθμών και υπήρξε υποψήφιο στα βραβεία Γκράμμυ.

Ενδεικτικό στοιχείο της παιδείας του Άυερ είναι οι ελληνικοί τίτλοι πολλών δίσκων του: Tragicomic, Panoptic Modes, Architextures, Memorophilia, Myths, Genesis, Eclipse, Negrophilia, Orthodoxy κ.α.

Ποια είναι τα συναισθήματα σας για την Ελλάδα έρχεστε πρώτη φορά;
Βιτζέυ Άυερ: Είμαι ενθουσιασμένος που επισκέπτομαι τη χώρα που είναι ταυτόχρονα  αρχαία και σύγχρονη. Πρώτη φορά έρχομαι, αλλά ξέρω ότι δεν είναι η τελευταία μου!

Αποφοιτήσατε με πτυχίο στα μαθηματικά και τη φυσική από το Πανεπιστήμιο Yale , μετά αρχίσατε διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Berkeley στην Καλιφόρνια. Η μουσική ήρθε αργότερα στα σχέδια σας, αγωνιστήκατε για μια θέση στον κόσμο της μουσικής;

Βιτζέυ Άυερ
: Δεινοπάθησα λίγο, αλλά όλοι δυσκολεύονται. Όμως ο καθένας δεν είχε τις ίδιες ευκαιρίες με εμένα, οπότε νιώθω πολύ τυχερός. Φυσικά ασχολούμαι  με τη μουσική όλη μου τη ζωή! Αυτό που άλλαξε ήταν η επιλογή μου (και η ευκαιρία) για να κάνω καριέρα στη μουσική.  Το αποφάσισα όταν ήμουν 23 που είναι αργά για τα σημερινά πρότυπα, αλλά νωρίς για τη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής.

Με ποιες στρατηγικές επιτυγχάνετε μακροχρόνια βιωσιμότητα στον κόσμο της τέχνης; 
Βιτζέυ Άυερ
Νομίζω ότι η απάντηση είναι διαφορετική για το κάθε πρόσωπο. Αλλά οι Αμερικανοί καλλιτέχνες, είναι επικίνδυνο να εξαρτώνται για ολόκληρη τη ζωή τους από την "αγορά" και την "σκηνή". Έτσι προσπαθούν να αναπτύξουν άλλες δυνατότητες. Μερικοί μουσικοί περνούν στη διδασκαλία, άλλοι αναζητούν επιχορηγήσεις ή την υποστήριξη της δουλειάς τους από ιδρύματα, και άλλοι είναι ικανοί να επαναπροσδιορίζουν και να ξαναανακαλύπτουν τον εαυτό τους επανειλημμένα ώστε να διατηρήσουν το ενδιαφέρον του κοινού.

Δηλώσατε ότι δίνετε τις δικές σας λύσεις στις δικές σας ερωτήσεις:  Ποιες "ερωτήσεις & λύσεις" δημιούργησαν το δικό σας μοναδικό ήχο και στυλ ;
Βιτζέυ ΆυερΥποθέτω ότι οι καλύτερες ερωτήσεις είναι όσες ήταν αδύνατον να απαντήσω, γιατί τότε πρέπει να συνεχίζω να ρωτάω. Επίσης, αναρωτήθηκα κάθε φορά που μου εδόθη κάποια σοφία. Αν μου υποδείξεις ότι κάτι είναι καλύτερο να ακούγεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο, θα εξετάσω την γνώμη σου και θα προσπαθήσω να καταλάβω γιατί, με τους δικούς μου όρους. Χρησιμοποιώ παραγωγικές ιδέες, συγκεκριμένα μουσικά σύνολα και διαστήματα, ή συγκεκριμένες ρυθμικές παραλλαγές, αλλά πάνω από όλες αυτές τις παράξενες θεωρητικές συνταγές, προσπαθώ να δημιουργήσω ένα καλό ήχο! 

Πώς συνθέτετε μουσική και τι αποτελεί πηγή έμπνευσης;
Βιτζέυ ΆυερΕμπνέομαι από τα πάντα εκτός από εμένα. Αναζητώ την  έμπνευση προς τα έξω στους άλλους ανθρώπους, στους συνεργάτες μου, εξετάζω άλλες μουσικές, άλλη τέχνη, άλλους καλλιτέχνες, αναλύω ιδέες που προέρχονται από άλλους τομείς και κλάδους. Συνθέτω με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, αλλά κυρίως προσπαθώ να κάνω κάτι που θα οδηγήσει σε μια έντονη, δονητική εμπειρία.

Έχετε όρια στις μουσικές συνεργασίες σας;  
Βιτζέυ ΆυερΌχι ακόμη

Πώς επιλέγετε τους τίτλους των άλμπουμ σας όπως: Accelerando (2012), Historicity (2009), Tragicomic(2008), Reimagining (2005), In What Language (2004);
Βιτζέυ ΆυερΟ κάθε τίτλος έχει τη δική του ιστορία. Τα Accelerando και Historicity πήραν το όνομα τους από ομώνυμες συνθέσεις που υπάρχουν σε αυτούς τους δίσκους, αλλά το καθένα έχει διαφορετική σημασία και αντιπροσωπεύει τον δικό του πραγματικό κόσμο. Το "Tragicomic" προήλθε από ένα απόσπασμα του φιλόσοφου Cornel West, "Reimagining" προέκυψε από μια μελέτη που έγραψα στη δεκαετία του 1990 ";"In What Language" προήλθε από ένα έργο που γράφτηκε από τον σκηνοθέτη Jafar Panahi

Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από την Ευρωπαϊκή περιοδεία και τι ρεπερτόριο θα παρακολουθήσουμε στην συναυλία σας, στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών ;
Βιτζέυ ΆυερΔιασκεδάζουμε που ταξιδεύουμε στην Ευρώπη αυτό το μήνα αλλά από τη στιγμή που πήγαμε σε Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, περάσαμε πολύ κρύο! Ανυπομονούμε να βρεθούμε στο ήπιο μεσογειακό κλίμα της Αθήνας. Στις συναυλίες μας, παίζουμε μουσική από τα δύο άλμπουμ μας Accelerando και Historicity αλλά παρουσιάζουμε και νεότερο υλικό, και μουσική που έγραψα σχεδόν πριν από 20 χρόνια. Προσπαθούμε να κάνουμε κάθε συναυλία μοναδική στο συγκεκριμένο χρόνο και τόπο. Κάθε συναυλία είναι μια έντονη αλληλεπίδραση με τους ακροατές μας. Ανυπομονώ να συναντηθούμε με το Ελληνικό κοινό!

Πηγή: Συνέντευξη: Λίλιαν Αλεξάκου