Προ ολίγων ημερών, ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε την απόφασή του για απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Στρατευμάτων σχετικά μικρής δύναμης, που αριθμούν μόλις 2.000-3.000 πεζοναύτες, όμως εξαιρετικά εκπαιδευμένων και εξοπλισμένων για να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους.
Με την κίνησή του αυτή, ο Αμερικανός Πρόεδρος προφανώς επιδιώκει τον περιορισμό των υψηλών αμυντικών δαπανών και την ικανοποίηση της κοινής γνώμης, η οποία έχει κουραστεί από την ενεργή συμμετοχή των αμερικανικών στρατευμάτων σε κάθε πόλεμο του πλανήτη.
Αν μάλιστα αυτό συνδυαστεί και με την απόφαση για απόσυρση μεγάλου μέρους των αμερικανικών στρατευμάτων από το μέτωπο του Αφγανιστάν, τότε καταλήγουμε σε δύο πιθανά συμπεράσματα: Πρώτον, ότι για τον Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκινήσει μια μακρά προεκλογική περίοδος προκειμένου να δημιουργήσει τις συνθήκες επανεκλογής του και δεύτερον ότι η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου δεν έχει πλέον την ίδια βαρύτητα για τις ΗΠΑ, σε σχέση με το παρελθόν.
Το τελευταίο φαίνεται να έχει ισχυρή λογική βάση, καθώς ο Πρόεδρος Τραμπ θεωρεί ότι το κέντρο του ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον πρέπει να μετατοπιστεί στον Ειρηνικό, ώστε να εποπτεύεται η Κίνα που αποτελεί εν δυνάμει απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα και μάλιστα -σύμφωνα πάντοτε με τον ίδιο- απείρως σοβαρότερη από τη Μόσχα. Όμως, τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης απόφασης αναμένεται να δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην περιοχή και να μεταβάλουν την παρούσα γεωπολιτική κατάσταση.
Καταρχάς, η απόσυρση των πεζοναυτών αφήνει εκτεθειμένες τις κουρδικές πολιτοφυλακές YPG στην εκδικητική μανία της Άγκυρας. Οι Κούρδοι YPG ήταν οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αγώνα τους κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και πρόσφεραν πολύτιμη βοήθεια. Το γεγονός ότι οι Αμερικανοί, πέραν των πεζοναυτών, απέφυγαν την ανάπτυξη χερσαίων στρατευμάτων στη Συρία, οφείλεται στη συμμαχία με το κουρδικό στοιχείο που ήταν εξαιρετικά αξιόμαχο και γνώριζε τα εδαφικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Βέβαια, οι Κούρδοι ανέμεναν να εξαργυρώσουν τις υπηρεσίες που προσέφεραν με την ίδρυση μιας αυτόνομης οντότητας στη Συρία, κάτι που αποτελεί «κόκκινο πανί» για τους Τούρκους, αφού θεωρούν το συγκεκριμένο κουρδικό στοιχείο ως τρομοκράτες και τη σύσταση μιας αυτόνομης κουρδικής οντότητας ως «βόμβα» στα θεμέλια του κράτους τους.
Η αποχώρηση, λοιπόν, των ΗΠΑ αποτελεί ένα ανέλπιστο δώρο προς την Άγκυρα, που θα στραφεί απροσχημάτιστα εναντίον των κουρδικών πολιτοφυλακών, προκειμένου να εξολοθρεύσει τους άλλοτε συμμάχους των ΗΠΑ και να εξαλείψει κάθε πιθανότητα δημιουργίας ενός κουρδικού κράτους στη Συρία. Τι πρόκειται να πράξουν λοιπόν οι Κούρδοι για να σωθούν από την εκδικητική μανία των τουρκικών στρατευμάτων; Αυτό που ήδη έχουν κάνει. Να προσεγγίσουν δηλαδή την κυβέρνηση της Δαμασκού και να καλέσουν τα συριακά στρατεύματα στις εκτεταμένες περιοχές που ήδη κατέχουν, με απώτερο σκοπό τη μελλοντική ίδρυση μιας διακριτής κουρδικής οντότητας εντός της συριακής επικράτειας.
Έναν στόχο αρκετά αβέβαιο, αφού οι Κούρδοι δεν μιλούν με τον Άσαντ επί ίσοις όροις, αλλά εκλιπαρούν πλέον για την προστασία του. Αυτό όμως που είναι απολύτως βέβαιο είναι η εργαλειοποίηση των Κούρδων YPG, τους οποίους ο Σύρος Πρόεδρος θα χρησιμοποιήσει για να ασκήσει πίεση στην Άγκυρα.
Μια άλλη συνέπεια της αμερικανικής αποχώρησης είναι η πιθανή επανεμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο νικήθηκε μεν, όμως υπάρχουν ακόμα εστίες «εν υπνώσει», που ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να ενεργοποιηθούν. Οι διαβεβαιώσεις της τουρκικής κυβέρνησης περί αντιμετώπισης εστιών του Ισλαμικού Κράτους μόνο ως αστείες μπορούν να εκληφθούν, αφού δεν υπάρχει ούτε η διάθεση, αλλά ούτε οι στρατιωτικές δυνατότητες για την ανάληψη και την επιτυχή διεκπεραίωση τέτοιας μορφής επιχειρήσεων. Κατά συνέπεια, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μια δυναμική επανεμφάνιση της τρομοκρατίας που θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής, ενώ θα ενισχύσει τις μεταναστευτικές ροές και θα τροφοδοτήσει εκ νέου τα δίκτυα της τρομοκρατίας στην Ευρώπη.
Αυτό όμως που είναι απολύτως βέβαιο, είναι ότι τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν θα σπεύσουν να καλύψουν το κενό που θα δημιουργήσει η αμερικανική απουσία από την περιοχή. Για τη Ρωσία, η Συρία αποτελούσε έναν ζωτικό χώρο, αφού το καθεστώς Άσαντ ήταν ανέκαθεν φιλορωσικό, ενώ η Μόσχα διαθέτει την αεροπορική βάση στη Χμεϊμίμ της Λαττάκειας, καθώς και τη ναυτική βάση στη Ταρτούς. Εκτιμάται δε, ότι η αμερικανική αποχώρηση θα ενισχύσει σοβαρά τον γεωπολιτικό ρόλο της Ρωσίας στη Συρία και κατ’ επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, η Τεχεράνη θα αυξήσει την παρουσία της στη Συρία, η οποία είναι ήδη αισθητή με τη δραστηριοποίηση της πανίσχυρης σιιτικής τρομοκρατικής οργάνωσης Χεζμπολάχ.
Η απουσία των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία θα δώσει ζωτικό χώρο τόσο στη συγκεκριμένη οργάνωση όσο και στην ιρανική εξωτερική πολιτική ώστε να ενισχύσουν την επιρροή του Ιράν στη χώρα, δημιουργώντας όξυνση στις ήδη τεταμένες σχέσεις με το Ισραήλ και προκαλώντας τεράστιες αντιδράσεις από την πλευρά των σουνιτικών αραβικών χωρών.
Η αποχώρηση όμως των αμερικανικών στρατευμάτων ενισχύει και τη θέση του Μπασάρ αλ Άσαντ, αφού έχει ξεκινήσει μια προσέγγιση των σουνιτικών μοναρχιών του Κόλπου με τη Δαμασκό, προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες εξουδετέρωσης της Χεζμπολάχ και των υποκινούμενων από την Τεχεράνη σιιτικών δυνάμεων που κινούνται ανεξέλεγκτα μέσα στη συριακή επικράτεια.
Τέλος, η ενεργοποίηση όλων αυτών των κρατικών και μη κρατικών δρώντων στην περιοχή, θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της Δύσης, δεδομένου ότι η ευρύτερη γεωγραφική περιοχή αποτελεί τον κυριότερο τροφοδότη της Δύσης με ενεργειακούς πόρους.
Ποιες όμως θα είναι, τελικά, οι επιπτώσεις για τη χώρα μας από αυτή την ενέργεια των ΗΠΑ;
- Καταρχάς, αναβαθμίζεται η θέση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, με προοπτική να παίξει μελλοντικά τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης. Επιπλέον, αν συνδυάσουμε την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία με την πώληση των αμερικανικών αντιβαλλιστικών πυραύλων Patriot στην Τουρκία, αντιλαμβανόμαστε πόσο πολύτιμη είναι η Άγκυρα για τις ΗΠΑ και πως το «παζάρι» που κάνει ο Ταγίπ Ερντογάν μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας αρχίζει να επιφέρει καρπούς.
- Μια πιθανή επανεμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους θα ενισχύσει τις μεταναστευτικές ροές προς τη χώρα μας, ενώ θα αυξήσει τον κίνδυνο για πρόκληση τρομοκρατικών επιθέσεων, με προφανείς κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.
Κλείνοντας, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι επιπόλαιες αποφάσεις όπως αυτή του Προέδρου Τραμπ μπορεί να προκαλέσουν ανυπολόγιστες και μη αναστρέψιμες συνέπειες στην περιοχή. Είδαμε ότι η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ το 2011 ήταν η κύρια αιτία για τη γέννηση του Ισλαμικού Κράτους. Κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την επανεμφάνιση ενός αντίστοιχου φαινομένου σήμερα. Αν και ο Αμερικανός Πρόεδρος δεσμεύτηκε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα παραμείνουν στο Ιράκ, εκτιμάται ότι δεν θα έχουν τη δυνατότητα επόπτευσης μιας τεράστιας περιοχής και ανάσχεσης ενδεχόμενων εστιών. Επιπλέον, μια παράπλευρη απώλεια είναι ότι η παραπάνω απόφαση υπονομεύει την παγκόσμια αξιοπιστία των ΗΠΑ, αφού εγκαταλείπουν τους συμμάχους τους, Κούρδους, στο έλεος της Τουρκίας. Γι’ αυτό, η λήψη τέτοιων σημαντικών αποφάσεων πρέπει να είναι προϊόν συνεκτίμησης πολλών παραγόντων και όχι να απηχεί επιπόλαιες σκέψεις και κοντόφθαλμες πολιτικές.
