Του Δημήτρη Βολουδάκη*
Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι εκείνη η πρώτη είδηση για την εμφάνιση ενός νέου ιού που έμοιαζε με τον SARS στην Κίνα στα τέλη του προηγούμενου Δεκεμβρίου θα ήταν η αρχή μιας χιονοστιβάδας αρνητικών εξελίξεων για όλο τον κόσμο.
Οι εκτιμήσεις για την οικονομική ύφεση που πρόκειται να προκληθεί στην Ελλάδα, λόγω του κορωνοϊού είναι ζοφερές καθώς ξεπερνούν το 9% ενώ ταυτόχρονα η ανεργία αναμένεται να προσεγγίσει το 20% για το 2020.
Περίπου αντίστοιχες είναι και οι αρνητικές επιπτώσεις που θα αντιμετωπίσει όλη η Ευρώπη με αποτέλεσμα να ακούμε από πολλές πλευρές, ακόμα και από τη Γερμανία, την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου σχεδίου Μάρσαλ. Τότε, το 1947 δηλαδή, τα χρήματα τα διέθεσαν οι Η.Π.Α. προσπαθώντας να εγκαθιδρύσουν τη ζώνη επιρροής τους ως αντίβαρο στην Σοβιετική Ένωση και αποτέλεσαν την κινητήριο δύναμη για την ραγδαία ανάπτυξη της Δυτικής Ευρώπης.
Στην Ελλάδα, η αξιοποίηση αυτών των κεφαλαίων αποτέλεσε αντικείμενο συγκρούσεων, σκανδάλων, μιζών και πολιτικών ανταγωνισμών. Εντούτοις, βελτιώθηκε το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, διπλασιάστηκε η ηλεκτροπαραγωγή από τα νέα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, δημιουργήθηκαν δομές στην παιδεία και στην υγεία. Αυτό ωστόσο που έκανε τον Τ.Α. Μάνκμαν τον επικεφαλής της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής στην Ελλάδα μέσα σε αυτό το ομιχλώδες τοπίο να ψέλνει διθυράμβους ήταν μια Δομή του Ελληνικού Κράτους με εντυπωσιακά αποτελέσματα και αυτή ήταν η Διεύθυνση Μηχανικής Καλλιέργειας.
Στον τομέα της γεωργίας, ο οποίος θεωρούνταν ιδιαίτερα κρίσιμος συνέβαιναν τραγελαφικά γεγονότα. Αγοραζόντουσαν γεωτρύπανα για να ανοίξουν πηγάδια αλλά καθώς δεν έφτανε και ο υπόλοιπος εξοπλισμός όπως οι σωλήνες απλά άνοιγαν τρύπες στο έδαφος. Αναγκαίες αποξηράνσεις ελών και βάλτων που θα προσέφεραν καλλιεργήσιμη γη ιδιαίτερα στη Μακεδονία δεν προχωρούσαν καθώς οι αρμοδιότητες μοιραζόντουσαν σε δύο υπουργεία με αποτέλεσμα να μην προχωράει τίποτα. Αγοραζόντουσαν ψυγεία για αποθήκευση αγροτικών προϊόντων που λειτουργούσαν με εναλλασσόμενο ρεύμα αλλά στις περιοχές που τα τοποθετούσαν υπήρχε μόνο συνεχές και άλλα πολλά.
Όταν όμως δημιουργήθηκε η Διεύθυνση Μηχανικής Καλλιέργειας στελεχωμένη από Γεωπόνους και άλλους επιστήμονες προσηλωμένους και με πίστη σε αυτό που έκαναν, τότε τα πράγματα άρχισαν να τρέχουν πολύ γρηγορότερα και αποδοτικότερα. Η Διεύθυνση ανέλαβε την κατασκευή δρόμων 10.000 χλμ έως το 1955 για να φτάνουν γρήγορα τα αγροτικά προϊόντα στις αγορές, ενώ ήταν υπεύθυνη για την χρήση των τρακτέρ. Στην Μακεδονία ο Αμερικανός Γεωπόνος Walter Packard με την υποστήριξη των Ελλήνων συναδέλφων του έπεισαν και υποστήριξαν τους αγρότες να καλλιεργήσουν ρύζι με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα σε αυτές τις περιοχές να παράγεται πολύ ποιοτικό ρύζι.
Τέλος εκπαιδεύτηκαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο αγρότες σε σύγχρονες τεχνικές και μεθόδους και δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός υποστήριξης από γεωπόνους που οι παλαιότεροι θα το θυμούνται ως τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ως Γεωπόνοι εφαρμογών, αυτοί δηλαδή οι ειδικοί επιστήμονες που μάζευαν τους παραγωγούς στα καφενεία των χωριών, που έμπαιναν μαζί τους στα χωράφια και τους στάβλους, που πειραματιζόντουσαν μαζί τους και τους συμβούλευαν τι ακριβώς έπρεπε να κάνουν.
Έτσι λοιπόν, μια κατεστραμμένη αγροτική παραγωγή που μετά τον εμφύλιο βασίζονταν σε μικρο-αγρότες των 25 στρεμμάτων, κατάφερε σε λιγότερο από δέκα χρόνια ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά θαύματα στην Ευρώπη. Αύξηση καλλιεργούμενων εκτάσεων ρυζιού κατά 1.600%, λαχανικών κατά 382%, πατάτας 305%, σκληρού σιταριού 183% και οσπρίων 144%. Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι αυτοί οι φτωχοί Έλληνες αγρότες με την σωστή και αποτελεσματική υποστήριξη προσέφεραν επισιτιστική ασφάλεια στον Ελληνικό πληθυσμό. Είχαμε αυτάρκεια στο σιτάρι και στο ψωμί.
Ας αντιγράψουμε λοιπόν αυτό το λαμπρό παράδειγμα στη νέα δύσκολη εποχή που έρχεται το επόμενο διάστημα. Θα έρθουν στην Ελλάδα κάποια όχι πολλά αλλά αρκετά χρήματα, αυτή τη φορά από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πως θα τα αξιοποιήσουμε, με ποιο σχέδιο και με ποιο όραμα μετασχηματισμού της οικονομίας;
Προσωπικά θεωρώ ότι σε κάθε κρίσιμο υπουργείο θα πρέπει να φτιαχτεί μια τέτοια αντίστοιχη «Διεύθυνση Μηχανικής Καλλιέργειας» με εμπνευσμένους δημοσίους υπαλλήλους και γιατί όχι και με την υποστήριξη στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα που θα αναλάβουν αυτό το τιτάνιο έργο, της ανάπτυξης ενός ειδικού σχεδίου ανά οικονομικό κλάδο για την αντιμετώπιση της ύφεσης εξαιτίας του κορωνοϊού και παράλληλα της δημιουργίας ενός νέου και περισσότερο βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου.
O Δημήτρης Βολουδάκηςείναι Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Σύμβουλος Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης
