Tου Γιώργου Κουφόπουλου*

Τα νησιά της παραμεθορίου (ή της άγονης γραμμής) παραμένουν μέρη της χώρας στα οποία η διαβίωση κατοίκων και επισκεπτών είναι κατά πολύ διαφορετική από τα συνηθισμένα. Προμήθεια ειδών πρώτης ανάγκης και φαρμάκων, εκπαίδευση, κοινωνική ζωή, αθλητισμός και υγειονομική περίθαλψη είναι μερικά μόνο από τα παραδείγματα που οι ακρίτες νησιώτες αναζητούν με περίσσεια δύναμη καθώς τίποτα από αυτά δεν είναι δεδομένο.

Από την άλλη, τα νησιά αυτά όπως η Ηρακλειά των Μικρών Κυκλάδων στην οποία ζω και εργάζομαι το τελευταίο έτος, προσφέρουν την ανεκτίμητη επαφή του ανθρώπου με τη φύση και κατά συνέπεια με την ίδια τη ζωή. Φρέσκος αέρας, θάλασσα, αγνές τροφές και περιορισμένη επαφή με το πλήθος – την ατμοσφαιρική ρύπανση – την ταχύτητα, μερικοί από τους λόγους που την «θωρακίζουν» και την κάνουν σωματικά και ψυχικά «υγιεινή».

Τι γίνεται όμως σε καιρό πανδημίας σε ένα τέτοιο μέρος; Πώς μπορεί να νοιώθουν οι κάτοικοι και οι επιχειρηματίες σε αυτό; Πώς οι μικρές υγειονομικές μονάδες μπορούν να αντιμετωπίσουν μία από τις μεγαλύτερες πανδημίες του πλανήτη;

Είναι υγειονομικές βόμβες έτοιμες να εκραγούν ή μήπως τα φυσικά σύνορα και τα χαρακτηριστικά που το θωρακίζουν το καθιστούν μία «φυσική ασπίδα» στον κορωνοϊό;

Ως αναμενόμενο, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση.

Από την σκοπιά της ιατρικής περίθαλψης τα πράγματα φαίνεται να είναι θετικά. Σχεδόν όλα τα ακριτικά νησιά διαθέτουν ιατρείο επανδρωμένο με αγροτικό ιατρό. Η αδρή κλινική και εργαστηριακή (ει δυνατόν) εξέταση που μπορεί να πραγματοποιήσει ο κάθε γιατρός σε ένα υποτυπώδες ιατρείο, είναι υψίστης σημασίας για τη διάγνωση και θεραπεία οποιασδήποτε ασθένειας. Η σωστή διάγνωση και έπειτα η σωστή παραπομπή σε ιατρό της αντίστοιχης ειδικότητας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή έκβαση του προβλήματος, ασχέτως της υγειονομικής δομής που θα γίνει. Ακόμη και ένα κρεβάτι εντατικής θεραπείας να διέθετε κάθε τέτοιο νησί, δεν θα το χαρακτήριζε «ασφαλέστερο» προορισμό. Δεν είναι μόνο τα μηχανήματα ή ο ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός που καθιστούν μία μονάδα καλή ή αξιόπιστη, αλλά και οι άνθρωποι-επιστήμονες που εργάζονται σε αυτήν, ιδίως με τη συνεργασία πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων από αυτούς.

Και ενώ τα φυσικά σύνορα απομονώνουν τα ακριτικά νησιά από το συγχρωτισμό και την διασπορά λοιμωδών νοσημάτων, παραμένουν κλειστές κοινωνίες με ανθρώπινη επαφή και συναναστροφές. Πράγματι η μετάδοση μίας ιογενούς λοίμωξης μπορεί να ελεγχθεί πολύ καλύτερα σε ένα τέτοιο μέρος στο οποίο ελέγχεται η είσοδος και έξοδος των κατοίκων (με ακόμη αυστηρότερο έλεγχο σε περιόδους έξαρσης). Όμως τα μέτρα ατομικής προστασίας και κοινωνικής «αποστασ-ίωσης» πρέπει να απασχολούν ακριβώς το ίδιο τους ανθρώπους των νησιών αυτών. Οι «καθαροί» κάτοικοι δεν συνεπάγουν και «καθαρούς» επισκέπτες.

Δεδομένης της σωστής οργάνωσης ενός συστήματος υγείας, που οφείλει να παρέχει μεταξύ άλλων διαγνωστικά και θεραπευτικά μέσα σε όλες τις δομές του, μένει η «Ατομική Ευθύνη». Ορολογία που ακούγεται πολύ αλλά ίσως δεν αξιολογείται όσο της αρμόζει. Έχει να κάνει πράγματι με την ευθύνη που βαραίνεται καθένας από εμάς για τη διασφάλιση της υγείας του συνανθρώπου μας. Οι μεταδοτικές ασθένειες (στο σύνολό τους) προϋποθέτουν την ανάληψη αυτής της ευθύνης, στο ακέραιό της. Και ο τρόπος πολύ απλός, αρκεί να υπακούμε όλοι πιστά στις οδηγίες των ειδικών για τήρηση αποστάσεων, χρήση απλής μάσκας, υγιεινή των χεριών, κα. Τίποτα εξειδικευμένο, όμως αυτονόητο να εφαρμόζεται ανεξαιρέτως.

Κι ας μην ξεχνάμε πως ένα «εισαγόμενο κρούσμα» παραμένει ένας άνθρωπος με συνείδηση, όσο τεχνοκρατικός κι αν είναι ο συγκεκριμένος όρος. Είναι ευρέως αποδεκτό από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα πως ο μαζικός (και όχι τόσο ο δειγματοληπτικός) μοριακός έλεγχος του πληθυσμού, είναι από τα σπουδαιότερα μέσα πρόληψης μέσω των επιδημιολογικών μοντέλων που εμπλουτίζουν. Οφείλουν λοιπόν να συνεχίσουν να πραγματοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα, κυρίως για τους επισκέπτες του εξωτερικού και ιδανικότερα σε όλους από αυτούς.

Ως επαγγελματίας υγείας και γιατρός του ΕΣΥ υποχρεούμαι και οφείλω να προασπίζω και να διαφυλάττω τη δημόσια υγεία. Στην περίπτωση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, όμως, όλοι οι πολίτες μπορούν να κάνουν το ίδιο με εμένα, στον ίδιο ή και μεγαλύτερο βαθμό. Και ελπίζω ο κρατικός μηχανισμός να συνεχίσει την οργανωμένη υποστήριξη των δομών του, με δραστικές παρεμβάσεις και προληπτικά μέτρα ελεγχόμενης εφαρμογής τους.

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε με αρκετά μεγάλη βεβαιότητα πως τα ελληνικά ακριτικά νησιά αποτελούν ασφαλέστατους προορισμούς για το φετινό καλοκαίρι. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ατομική ευθύνη επισκεπτών, κατοίκων, υπαλλήλων και επιχειρηματιών.

Ευσυνείδητοι οικοδεσπότες: ασφαλής φιλοξενία.

Ο Γιώργος Κουφόπουλος, είναι Αγροτικός Ιατρός και Επιστημονικά Υπεύθυνος του Πολυδύναμου Περιφερειακού Ιατρείου (Π.Π.Ι.) Ηρακλειάς