Του Βασίλη Κωστόπουλου*
Η ραγδαία αύξηση διείσδυσης των Social Media στην κοινωνία και σε όλα τα ηλικιακά στρώματα (αρχικά ήταν προνόμιο νεαρών ηλικιών αλλά πλέον συναντάμε μεγάλη διείσδυση στην λεγόμενη Τρίτη ηλικία), έχει δημιουργήσει εν τέλει στρατιές όπου βασικό συστατικό είναι η παραπληροφόρηση.
Αν και οι πιο παλιοί είχαν μυηθεί σε κάτι αντίστοιχο μέσω του Αυριανισμού όπου απώτερος σκοπός ήταν η ρετσινιά, πλέον ελέω social media δείχνει ο όρος αυτός να ωχριά εμπρός στην ταχύτατη διάδοση μιας ψευδούς πληροφορίας (fake news) όπου αφενός κάποιες φορές δημιουργείται από μεθοδευμένες ομάδες αφετέρου κάποιες άλλες από άτομα άγνωστα όπου μέσα στην γενικότερη άγνοια τους μιλούν σε ένα συγκεκριμένο ακροατήριο όπου ακούει αυτά που θέλει να ακούσει.
Ποια η διαφορά όμως της κακής πληροφόρησης απ την παραπληροφόρηση .
Η κακή πληροφόρηση έχει να κάνει με λανθασμένες αποπλανητικές πληροφορίες συμπεριλαμβανομένων σάτιρας ,θεωριών συνομωσίας, και click –bait επικεφαλίδες όπου σκοπό έχουν να πείσουν την κοινή γνώμη. Στην κακή πληροφόρηση, η πρόθεση δεν είναι τόσο στο να εξαπατήσει επίτηδες το κοινό αλλά στο να δημιουργήσει ρεύμα πάνω σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα γιατί το θεωρεί η συγκεκριμένη πηγή σωστό .Γι αυτό το λόγο μπορεί να είναι δυνητικά λιγότερο επιβλαβές μεν αλλά να διεισδύσει σε μεγάλο κοινό δε.
Η παραπληροφόρηση χρησιμοποιεί όλα τα παραπάνω στοιχεία αλλά με απώτερο σκοπό την εσκεμμένη εξαπάτηση του κοινού και κατ επέκταση του ατόμου η ομάδας στην οποία πιθανόν να απευθύνεται. Έρευνα στην μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι το 24.8% χρηστών στα social media κοινοποίησαν συνειδητά μία ιστορία που ξέρανε ότι ήταν δημιούργημα της φαντασίας του εκδότη ή είχε αρκετά μεγάλη δόση υπερβολής. Η Παραπληροφόρηση στα Social Media μπορεί να γίνει επικίνδυνη ειδικά στην περίπτωση των ειδήσεων γιατί η πληροφορία διαδίδετε απ τους χρήστες χωρίς το απαραίτητο έλεγχο και στις περισσότερες φορές οδηγούμενη απ τον τίτλο και την φωτογραφία. Τα στοιχεία δείχνουν όσο πιο βαρύγδουπος ο τίτλος τόσο οι κοινοποιήσεις γίνονται περισσότερες ακόμα και αν η φώτο που το συνοδεύει είναι αποτέλεσμα παραποίησης.
Συγκεκριμένα τις προηγούμενες ημέρες 2 περιστατικά όπου η βάση διάδοσης ήταν τα social media ήταν εκ βάθρων προϊόν παραπληροφόρησης. Το ένα είχε να κάνει με το βίντεο ενός τραγουδιστή ο οποίος παρουσιάζοντας κατά το δοκούν κάποιους αριθμούς προσπάθησε να μας πει ότι δεν υπάρχει πανδημία και το δεύτερο είναι δύο φώτο από διαφορετικά σημεία της Αθήνας που έκαναν τον κόσμο να πιστέψει ότι αφενός το πλακόστρωτο Πικιώνη έγινε τσιμέντο, αφετέρου ότι τσιμεντώθηκε η Ακρόπολη.
Πως όμως καταπολεμούμε την Παραπληροφόρηση ή την κακή πληροφόρηση στα Social Media?
Υπάρχουν 2 ειδών χρηστών.
Το 24,8% όπου το κοινοποιεί συνειδητά ακόμα κι αν κατανοεί ότι είναι προϊόν φαντασίας όπου εκεί το ζήτημα επαφίεται καθαρά στην προσωπικότητα του χρήστη και δύσκολο να κάνει κάποιος κάτι.
Υπάρχει όμως και μία μεγάλη μερίδα ακόμα και πιο έμπειρων χρηστών όπου παρασύρετε απ τον τίτλο και την φωτό και κοινοποιεί την είδηση, χωρίς πολλές φορές να την διαβάσει.
Σε αυτές τις περιπτώσεις το σημαντικότερο είναι η πηγή.
Οι γνωστοί εκδοτικοί όμιλοι στις περισσότερες των περιπτώσεων φιλτράρουν τι θα ανεβάσουν οπότε καλό είναι να αποφεύγονται πηγές αμφιβόλου προελεύσεως χωρίς να έχουν κάποια παραπομπή.
Τέλος η έρευνα. Το ιδανικό είναι να διασταυρώνεται το κάθε θέμα από διαφορετικές έγκυρες πηγές με ένα απλό search. Η εγκυρότητα της πηγής έχει να κάνει με το όνομα της. Όσο πιο γνωστή είναι η πηγή της είδηση τόσο το δυσκολότερο να είναι fake news η παραπληροφόρηση .
Σίγουρα η μετάδοση της είδησης στις μέρες μας γίνεται αστραπιαία και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή απ όλους το πόσο θα βοηθήσουμε να εξαπλωθεί μια συνειδητά ή μη, εσφαλμένη είδηση .
Παραφράζοντας τον Τόμας Τζέφερσον.
Ο άνθρωπος που δεν ενημερώνεται καθόλου είναι πιο ενήμερος από εκείνον που διαβάζει μόνο από τα social media.
O Βασίλης Κωστόπουλος είναι Marketing Director / Entrepreneur
