Του Θάνου Πλεύρη
Θυμάμαι όντας το 2003 στη Χαϊδελβέργη η κουβέντα αυτή είχε φύγει από το επίπεδο των εκτρώσεων και συζητούσαν στο κατά πόσο βιοηθικά μπορούν να καταστρέφονται ή να αξιοποιούνται πειραματικά τα πλεονάζοντα γονιμοποιημένα ωάρια μετά την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Γυρνώντας στην κουβέντα για τις εκτρώσεις ή ορθά για την διακοπή της κύησης έχουν αναπτυχθεί τρεις κατηγορίες βιοηθικών απόψεων.
Η πρώτη που αντλεί την αφετηρία της στην θρησκευτική πίστη αναφέρεται ότι με τη σύλληψη ξεκινά η ανθρώπινη ζωή και ως εκ τούτου κάθε διακοπή της κύησης είναι ανεπίτρεπτη. Αυτό αναφέρει και ο Ιπποκράτης στον Όρκο του κυρίως από τη θέση του ιατρού και όχι του εμβρύου, θεωρώντας ότι ο ιατρός δεν μπορεί να συμμετέχει σε καμία πράξη σε βάρος της ανθρώπινης ζωής (διακοπή κύησης, ευθανασία κλπ βλέπε μελέτη του γράφοντος Η επιρροή του Όρκου του Ιπποκράτη ση σύγχρονη βιοηθική, Νομική Βιβλιοθήκη 2012).
Η δεύτερη που θεωρεί το έμβρυο γενετικό υλικό και όχι φορέα της ανθρώπινης αξίας και ζωής και ως εκ τούτου κάθε επιθυμία διακοπής κύησης πρέπει να είναι σεβαστή ως δικαίωμα της εγκύου.
Η τρίτη είναι η ενδιάμεση θεωρία που ακολουθεί και ο ελληνικός νόμος στο αρ. 304 ΠΚ. Αναγνωρίζεται στο έμβρυο το δικαίωμα της ζωής και για αυτό η διακοπή κύησης τιμωρείται για αυτόν που την κάνει χωρίς συναίνεση της εγκύου ή μετά την 12η εβδομάδα και με την συναίνεση της, ενώ απαγορεύεται κάθε διαφήμιση μέσων διακοπής της κύησης. Παράλληλα το δίκαιο μας αναγνωρίζει το δικαίωμα του κυοφορούμενου υπό προϋποθέσεις να κληρονομεί ή το δικαίωμα του για να μην υποστεί σωματική βλάβη που θα το ακολουθεί εν ζωή. Η ενδιάμεση αυτή θεωρία αποδέχεται όμως και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της εγκύου και υπό όρους επιτρέπεται η διακοπή της κύησης. Πότε συμβαίνει αυτό; Εάν το έμβρυο είναι καρπός παράνομης πράξης σε βάρος της εγκύου (πχ βιασμός), εάν υπάρχει κίνδυνος της ζωής της εγκύου, εάν υπάρχει κίνδυνος σοβαρής ανάπτυξης γονιδιακών ανωμαλιών για το έμβρυο και τέλος ως δικαίωμα αυτοδιάθεσης της γυναίκας μπορεί τις πρώτες 12 εβδομάδες να αποφασίσει εάν επιθυμεί ή όχι την κύηση.
Βιοηθικά λοιπόν η Ελλάδα αποδέχεται ότι καταρχήν η διακοπή κύησης δεν είναι επιτρεπτή, αλλά υπό όρους με απόλυτο σεβασμό στο δικαίωμα προσωπικότητας και αυτοδιάθεσης της εγκύου μπορεί να επιτρέπεται. Βιοηθικά λοιπόν έχουμε μια σύγκρουση δικαιωμάτων μεταξύ εγκύου και εμβρύου. Το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της εγκύου και επιλογής της να συνεχίσει ή μη την κύηση, εάν δεν υπάρχουν άλλα προβλήματα, περιορίζεται στις 12 εβδομάδες.
Ο Ελληνικός λοιπόν Νόμος ακολουθεί την ενδιάμεση θεωρία (ούτε απόλυτο δικαίωμα απόφασης της εγκύου ούτε απόλυτο δικαίωμα ζωής του εμβρύου) αυτής της στάθμισης δικαιωμάτων. Δηλαδή ο νομοθέτης δεν θεωρεί την διακοπή κύησης κανονικότητα και ηθικά ουδέτερη, αλλά την εξαίρεση για συγκεκριμένους λόγους.
Το πρόβλημα των αυξημένων εκτρώσεων 150.000 ετησίως στη χώρα μας δεν θα αποτραπεί με αλλαγή της σταθμισμένης νομοθεσίας και αυστηροποίηση αυτής. Αυτό θα ήταν λάθος. Θα αντιμετωπιστεί πρώτον με την πρόληψη και αντισύλληψη μέσα στα σχολεία, δεύτερον με μια θετική καμπάνια για την ηθική αξία της ζωής του εμβρύου, ώστε η γυναίκα να μην αντιμετωπίζει ως ηθικά ουδέτερη την διακοπή της κύησης και τρίτον με σοβαρά κίνητρα της πολιτείας στην μητρότητας.
Με αυτόν τον τρόπο και χωρίς απαγορεύσεις θα περιορίζαμε τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και εάν αυτές έρχονταν θα βάζαμε ηθικό προβληματισμό στην γυναίκα που καλείται να αποφασίσει, καθώς δεν θα θεωρούσε ηθικά ουδέτερη την απόφαση της και εάν τελικά βρισκόταν στον προβληματισμό θα την βοηθούσαμε ως πολιτεία να πάρει ελεύθερη απόφαση αυξάνοντας τις πιθανότητες να πάρει απόφαση υπέρ της ζωής. Έτσι ένα μεγάλο κομμάτι των 350.000 εκτρώσεων θα αποφευγόταν είτε διότι θα μειώνονταν οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες είτε διότι θα αυξάναμε τις πιθανότητες έγκυες να έπαιρναν απόφαση υπέρ της ζωής.
Όποια βιοηθική άποψη και να αποδέχεστε θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι το να είμαστε πρώτη χώρα στις εκτρώσεις στην ΕΕ δείχνει ότι κάτι δεν κάνουμε σωστά.
Θάνος Πλεύρης, δικηγόρος ΔΝ, Βουλευτής Α Αθηνών ΝΔ
