Του Φώτη Καρύδα
Ο πρώτος που όρισε τη Δεσποτική, τη σημερινή ηγεσία, ήταν ο Ξενοφών. Ο Αθηναίος συγγραφέας και σωκρατικός φιλόσοφος θεωρούσε ιδεατό ηγέτη αυτόν που «εμφορείται από υψηλές αξίες», όπως η ευγένεια, το πατρικό ενδιαφέρον και η φροντίδα για το στράτευμα. Ο Πλάτωνας, από την άλλη, θεωρεί επιστήμη την «τέχνη της ηγεσίας», αλλά αυτός που έχει αναδείξει τις δυσκολίες των αποφάσεων ενός ηγέτη είναι ο Αισχύλος. «Φιλεί ωδίνας τίκτειν νυξ κυβερνήτη σοφώ», δηλαδή «της νύχτας της αρέσει να προκαλεί ωδίνες τοκετού στον σοφό ηγέτη».
Η νύχτα αποτελεί τον πιο δύσκολο κριτή για έναν ηγέτη. Εκεί μόνος του θα σκεφτεί και θα αξιολογήσει τις αποφάσεις του. Όπως μόνος του θα κληθεί να πάρει και τις σημαντικές αποφάσεις. Εξάλλου, κάθε ηγέτης αυτό οφείλει να κάνει. Η τελική ευθύνη πρέπει να είναι δική του. Εξαίρεση σε αυτό, όπως δείχνουν τα γεγονότα, δεν αποτελεί ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδος Κυριάκος Μητσοτάκης.
Πρωτόγνωρες οι συνθήκες που ζούμε. Πρωτόγνωρες και οι αποφάσεις. Κάτω από αντίστοιχες στιγμές, η μοναξιά γίνεται ακόμα πιο βαριά για έναν ηγέτη. Κανένας σύμβουλος, όσο καλός κι εάν είναι, δεν μπορεί να βρει τη σωστή απόφαση για κάτι που είναι άγνωστο σε παγκόσμιο επίπεδο. Κι εκεί η «καυτή πατάτα» θα μείνει στα χέρια του ηγέτη. Αυτός θα την κρατήσει, αυτός θα αναλάβει και τις ευθύνες. Εκεί η μοναξιά μετατρέπεται σε… βαρύ φορτίο…
Από τις πρώτες ημέρες διακυβέρνησης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης χρειάστηκε να πάρει πολλές και κρίσιμες αποφάσεις, σε… σύσκεψη με τον εαυτό του. Κάποιες φορές χρειάστηκε να πάει κόντρα ακόμα και σε υποδείξεις των συμβούλων του. Ακολούθησε το ένστικτο του ηγέτη και ο χρόνος τον δικαίωσε.
Μία από τις πιο «καυτές πατάτες» ήταν η εξωτερική πολιτική. Κατά το παρελθόν η εξωτερική πολιτική αποτελούσε, για κάποιους πρωθυπουργούς, αντικείμενο που δεν το… πολυσκαλίζουμε ή το χαϊδεύουμε μέχρι να περάσει η… μπόρα. Και για αυτή την… μπόρα, τι δεν έχουμε δει… Από ζεϊμπέκικα, μέχρι δημόσια ευχαριστώ. Για κάποιους, η φοβία ήταν τόσο μεγάλη, όσο και η άγνοια. Ποιος ξεχνάει, το 2001, το ζεϊμπέκικο του Γιώργου Παπανδρέου με τον Ισμαήλ Τζεμ να χειροκροτεί; Ο, τότε, υπουργός Εξωτερικών, σαν μάγος φυλής που χορεύει γύρω από τη φωτιά για να ξορκίσει το κακό, νόμιζε ότι με ζεϊμπεκιές θα κάνει εξωτερική πολιτική. Για την ιστορία, το τραγούδι ήταν το «Συννεφιασμένη Κυριακή». Την ώρα που ο Γιώργος Παπανδρέου έπαιρνε τις στροφές του, ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου Σωκράτης Χάσικος μίλαγε σε μνημόσυνο λειψάνων αγνοουμένων του ΄74…
Κι ας έρθουμε στην επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ελλάδα, το 2017. Ο έμπειρος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής πολιτικός επισκέφτηκε τη χώρα αποφασισμένος να βάλει στη γενική εικόνα τις δικές του αξιώσεις και διεκδικήσεις, και, μάλιστα, επί ελληνικού εδάφους. Εξέφρασε τη δυσφορία του για τις Βρυξέλλες, μίλησε για αναθεώρηση τις συνθήκης της Λωζάννης, για μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, και γενικότερα συμπεριφέρθηκε… σα να βρισκόταν στο σπίτι του.
Ο, τότε, Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δεν χόρεψε κατά την επίσκεψη του ζεϊμπέκικο, ίσως γιατί μπορεί να μιμηθεί τον Ανδρέα Παπανδρέου μόνο στη φωνή και όχι στις χορευτικές κινήσεις. Εξάλλου, έχει τον Πολάκη για τους… ανδρικούς χορούς. Όπως είχε και τους λογογράφους για τις απαντήσεις στις αξιώσεις του Ερντογάν, οι οποίες έμειναν, ουσιαστικά, αναπάντητες, και πλαισιώθηκαν από χαμόγελα αμηχανίας.
Η πανδημία και οι σκληρές αποφάσεις
Μία από τις πρώτες σοβαρές αποφάσεις που κλήθηκε να λάβει ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν η περσινή απόπειρα εισβολής από δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από τα χερσαία σύνορα του Έβρου. Ο Πρωθυπουργός αμέσως έθεσε «τον δάκτυλον εις τον τύπο των ήλων», και μίλησε για «ασύμμετρη απειλή στα σύνορα της Ελλάδος που είναι και σύνορα της Ευρώπης». Χάρη στις καλές διεθνείς του σχέσεις κάλεσε άμεσα στην περιοχή αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, προκειμένου να τους δείξει ακόμα και με ελικόπτερο αυτά τα σύνορα της Ευρώπης που υπερασπίζονται οι ελληνικές δυνάμεις. Κι όλα αυτά ενώ ο νέος κορωνοϊός είχε αρχίσει να «χτυπά» την πόρτα της Γηραιάς Ηπείρου.
Κι ύστερα στο θέμα της πανδημίας. Από τις πρώτες ημέρες έδειξε ότι οι επιστήμονες θα έχουν το πρώτο λόγο, αλλά όταν χρειάστηκε να ληφθούν οι αποφάσεις για το πρώτο «λουκέτο», αποφάσισε, σε αντίθεση με πολλές χώρες της Ευρώπης, να πάει σε ολικό lockdown, μία απόφαση που σίγουρα έσωσε ζωές.
Σαν καλό μαέστρος κρατάει τη μπαγκέτα, δίνει την κεντρική γραμμή, και, δίχως κανένα σύνδρομο ανασφάλειας, αφήνει τους υπουργούς να δράσουν αυτόνομα με στόχο το συμφέρον της χώρας. Το ίδιο έπραξε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας κατά την πρόσφατη κοινή συνέντευξη με τον Μελβούτ Τσαβούσογλου.
Χωρίς ζεϊμπέκικα και στιγμές αμηχανίας, γνωρίζοντας ότι έχει πίσω του έναν ηγέτη που θα στηρίξει τις κινήσεις του, χωρίς να διστάσει ο κ. Δένδιας δεν δέχτηκε αμαχητί τις δημόσιες προκλήσεις του Τούρκου υπουργού, και εξέθεσε την επιθετική πολιτική της γείτονας χώρας. «Ανέπτυξα πάγιες θέσεις της Ελλάδος», θα δηλώσει, στη συνέχεια, ο Έλληνας υπουργός.
Κι ας έρθουμε στην πλευρά της αντιπολίτευσης. Αντί να χαρεί για αυτή την επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, προσπάθησε να μειώσει την επιτυχία. Διοχέτευσε σε ΜΜΕ ότι ο Νίκος Δένδιας είναι «δελφίνος», αγνοώντας ότι η πολιτική Δένδια είναι πολιτική Μητσοτάκη, και αποτελεί συνέχεια αυτών των τεκταινόμενων στον Έβρο.
Μία από τις πιο πρόσφατες αποφάσεις ήταν το «Πάσχα στο χωριό». Η πλειοψηφία των κατοίκων των πόλεων περίμενε ότι για τις γιορτές θα βρεθεί στο αγαπημένο της χωριό. Κι ας έχουμε καθημερινά εκατοντάδες θετικά περιστατικά του νέου κορωνοϊού. Και εκεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε ότι είναι ηγέτης και παίρνει ο ίδιος τις σκληρές αποφάσεις. Δεν έβαλε κάποιους επιστήμονες ή υπουργούς να μιλήσουν για την απαγόρευση των μετακινήσεων. Προτίμησε να το πει ο ίδιος. Ας ήξερε ότι αυτό θα του «τσαλακώσει» το προφίλ. Ας ήξερε ότι θα εισπράξει τη δυσαρέσκεια των πολιτών. Το μέλλον όμως θα δείξει ότι οι σκληρές αποφάσεις του έσωσαν τη ζωή πολλών συμπολιτών. Κι όταν μπαίνει στη ζυγαριά έστω και μία ανθρώπινη ζωή και το πολιτικό κόστος, ένας πραγματικός ηγέτης γνωρίζει τι πρέπει να αποφασίσει…
Ο Φώτης Καρύδας είναι δημοσιογράφος
