Του Διαμαντή Δ. Μπασαρά
Στην παρατεταμένη περίοδο κρίσης του ελληνικού κράτους από το 2010, τα αποτελέσματα της οποίας εκτείνονται μέχρι και τις ημέρες μας, τη δημοσιότητα απασχολούν κάθε μορφής πλειστηριασμοί και λίαν προσφάτως οι πλειστηριασμοί των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη και της ταινιοθήκης, του αρχείου ειδήσεων και του σήματος του Mega Channel.
Στο μέτρο που οι προειρημένοι πλειστηριασμοί διενεργήθηκαν με κλειστές δημοπρασίες πρώτης τιμής προσφοράς, είναι χρήσιμο να μελετήσουμε πώς λειτουργεί ο μηχανισμός των δημοπρασιών, που, άλλωστε, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με την εννοία ότι προσδιορίζει στην ελεύθερη αγορά την αξία του δημοπρατουμένου αγαθού.
Οι δημοπρασίες αποτελούν το κατ’ εξοχήν πεδίο εφαρμογής της «θεωρίας των παιγνίων», που βασίζεται στην υπόθεση των ορθολογικών προσδοκιών. Στο πλαίσιο των δημοπρασιών, βάσει της υπόθεσης της ορθολογικότητας, η δημοπρατούσα αρχή ή ο φορέας και οι συμμετέχοντες επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση του περιθωρίου κέρδους τους.
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι δημοπρασιών, με πλέον γνωστές τις δημοπρασίες με αυξανόμενη τιμή προσφοράς (αγγλικού τύπου) και τις δημοπρασίες με μειούμενη τιμή προσφοράς (ολλανδικού τύπου). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κλειστές δημοπρασίες δεύτερης τιμής προσφοράς, όπου οι συμμετέχοντες κατατάσσονται κατ’ αύξουσα τιμή προσφοράς και ο πλειοδοτών πληρώνει για το αγαθό όχι την τιμή της προσφοράς του, αλλά την τιμή του δευτέρου κατά σειρά πλειοδοτούντος. Οι κλειστές δημοπρασίες δεύτερης τιμής προσφοράς οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα με τις κλειστές δημοπρασίες πρώτης τιμής προσφοράς, στις οποίες ο πλειοδοτών πληρώνει για το αγαθό την τιμή της προσφοράς του, τύπος που χρησιμοποιήθηκε στις προαναφερόμενες περιπτώσεις πλειστηριασμών αγαθών.
Περαιτέρω, με βάση σχετική επιστημονική απόδειξη, όλοι οι συμμετέχοντες σε κλειστές δημοπρασίες δεύτερης τιμής προσφοράς, οδηγούνται, αφού αποτελεί κυρίαρχη στρατηγική τους (dominant strategy), ανεξαρτήτως, δηλαδή, του τι θα πράξουν οι λοιποί συμμετέχοντες, στο να προσφέρουν τιμή ίση με την τιμή επιφύλαξής τους. Δηλαδή, την μεγαλύτερη δυνατή τιμή προσφοράς, που, αντιστοίχως, στις περιπτώσεις που η κατακύρωση γίνεται στον προσφέροντα την μεγαλύτερη δυνατή έκπτωση, την μεγαλύτερη δυνατή έκπτωση.
Αυτό σημαίνει ότι η δημοπρατούσα αρχή ή ο φορέας επιτυγχάνει το μεγαλύτερο δυνατό όφελος, αφού οι συμμετέχοντες αποκαλύπτουν την μέγιστη τιμή (τιμή επιφύλαξης), που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για το αγαθό και η δημοπρατούσα αρχή ή ο φορέας το κατακυρώνει υπέρ του προσφέροντος την μεγαλύτερη τιμή/έκπτωση συμμετέχοντος.
Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, από τα ίδια πορίσματα και τις σχετικές επιστημονικές αποδείξεις της οικονομικής θεωρίας, αποδεικνύεται ότι οι κλειστές δημοπρασίες πρώτης τιμής προσφοράς και οι κλειστές δημοπρασίες δεύτερης τιμής προσφοράς εξασφαλίζουν το ίδιο ποσοστό κέρδους στη δημοπρατούσα αρχή ή στον φορέα, που είναι το μέγιστο δυνατό. Συνεπώς, η εκάστοτε δημοπρατούσα αρχή ή ο φορέας, εν οις και το δημόσιο επί δημοσίων συμβάσεων, προκειμένου να μεγιστοποιήσει το κέρδος της/του, μπορεί να επιλέξει έναν εκ των δυο τύπων, που, πρακτικώς, οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα.
Ωστόσο, για προφανείς λόγους,… αποφεύγονται οι κλειστές δημοπρασίες δεύτερης τιμής προσφοράς, διότι στην Ελλάδα, σε μια τέτοια περίπτωση, επί της διαδικασίας και των σχετικών συμβάσεων, με πιθανότητα εγγίζουσα το όριο της βεβαιότητας, θα επιλαμβανόταν ο Εισαγγελέας!…
Κι αυτό, διότι στο δημόσιο διάλογο κυριαρχεί η άγνοια, που, δυστυχώς, συνδυάζεται με μια έντονη σκανδαλοθηρική διάθεση, που κατατείνει, κυρίως, στη δημιουργία πολιτικών εντυπώσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, δυσχερώς θα μπορούσε να εξηγηθεί στον "μέσο συνετό τηλεθεατή/αναγνώστη"… ότι δεν συνιστά ζημία του Ελληνικού Δημοσίου το ότι ο πλειοδοτών δεν θα πληρώσει το ποσό της προσφοράς του, αλλά το ποσό της προσφοράς του κατά σειρά δευτέρου, δηλαδή μικρότερο τίμημα! Το πλέον πιθανό είναι ότι δεν θα μπορούσε να απαντήσει στους από τηλεοπτικού "άμβωνος" (επί παντός του επιστητού και τινών άλλων) «ειδήμονες». Ενδεχομένως δε, μετά από τόση αρνητική δημοσιότητα, να ήταν δύσκολο να πείσει και τον αρμόδιο Εισαγγελέα.
Αποτέλεσμα όλων αυτών, πιθανόν, θα ήταν, όπως σε μια σειρά πολιτικο-ποινικών υποθέσεων φερομένης ζημίας σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, που απασχόλησαν τη δημοσιότητα, με χαρακτηριστικότερη όλων την "υπόθεση του χρηματιστηρίου", ο… κατηγορούμενος να δικαιωνόταν τελικώς από τα δικαστήρια, απόφαση που, ωστόσο, οι πολλοί θα απέδιδαν όχι στην αθωότητά του, αλλά στην ικανότητα αυτού και του δικηγόρου του να "ξεφύγουν από την τσιμπίδα του Νόμου".
Μέχρι, λοιπόν, να εκπαιδευτούν όσοι εκφέρουν δημόσιο λόγο και να εκσυγχρονιστούν οι φορείς και τα όργανα απονομής της Δικαιοσύνης, ας βαδίσουμε στην πεπατημένη, με την γνώση, βέβαια, ότι η πεπατημένη ουδέποτε οδήγησε στην Γη της Επαγγελίας, που το κράτος μας ψάχνει τουλάχιστον από το 2010…
O Διαμαντής Δ. Μπασαράς είναι δικηγόρος, Μ.Δ.Ε. Ποινικών Επιστημών Ε.Κ.Π.Α. & Εφαρμοσμένων Οικονομικών Α.Σ.Ο.Ε.Ε.
