Του Γιώργου Ευγενίδη
Λίγοι πραγματικά αμφιβάλλουν ότι η κυβέρνηση ήταν καλύτερα προετοιμασμένη απ’ όσο πολλοί περίμεναν όταν αναλάμβανε στις αρχές Ιουλίου. Αυτό αποτυπώνεται και στις πρώτες, πρώιμες έρευνες κοινής γνώμης που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Κοινή συνισταμένη, όμως, σε αυτές τις έρευνες είναι ένα μελανό σημείο: η διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος.
Εδώ είμαστε αντιμέτωποι με ένα παράδοξο: η στάση των τοπικών κοινωνιών που καλούνται να σηκώσουν το βάρος στην ενδοχώρα, αλλά και ευρύτερα της κοινωνίας, είναι πιο αρνητική σε σχέση με τη μεγάλη κρίση του 2015. Γιατί είναι αυτό παράδοξο; Γιατί μπορεί οι αριθμοί να είναι μεγάλοι, αλλά είναι σαφώς μικρότεροι σε σχέση με το 2015. Από τότε, όμως, πέρασαν 4 χρόνια, υπάρχουν υπερφορτωμένες περιοχές στη χώρα, ενώ και οι διαδικασίες της πολιτείας είναι ατέρμονες.
Η ένταση προοδευτικά ανεβαίνει. Ένας γνωστός μου κύριος σε ένα καφέ του κέντρου μου έλεγε ότι πρέπει να μεταφέρουν όσους έρχονται σε ξερονήσια, σαν τη Γυάρο και τη Μακρόνησο, όπου υπάρχουν απομεινάρια από τις δομές εξορίας προ πεντηκονταετίας. Την Κυριακή, στον αέρα της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ κοντεψα να χάσω την ψυχραιμία μου έναν κάτοικο από τα Γιαννιτσά, ο οποίος έλεγε ότι είναι μύθος ότι τα ασυνόδευτα παιδιά που έρχονται στην Ελλάδα είναι από τη Συρία και, άρα, έχουν προσφυγικό προφίλ.
Η κυβέρνηση θα κριθεί στη διαχείριση του προσφυγικού, όπως επίσης θα κριθεί αυστηρότατα και από τις τοπικές κοινωνίες, πολλές από τις οποίες θεωρούν ότι έχουν επιβαρυνθεί υπέρμετρα. Υπάρχουν ορισμένες άβολες αλήθειες που αρκετοί δεν θέλουν να ακούνε. Αυτές οι άβολες αλήθειες, δε, είναι που περιορίζουν το περιθώριο δράσης των ελληνικών αρχών.
Αλήθεια 1:Οι ροές δεν θα σταματήσουν. Μπορεί να μειώνονται ή να αυξάνονται ανάλογα με τη συγκυρία και τις καιρικές συνθήκες, αλλά δεν θα σταματήσουν. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί η Τουρκία επιλέγει να στέλνει ανθρώπους ως μέσο πίεσης στην Ευρώπη είτε να κάνει τα στραβά μάτια στη διέλευση ορισμένων.
Αλήθεια 2:Τα σύνορα στη θάλασσα δεν κλείνουν. Φυλάσσονται αυστηρά, αλλά δεν κλείνουν, όπως θα μπορούσαν να κλείσουν τα χερσαία σύνορα με έναν φράχτη. Τα push-backs, δηλαδή η επαναπροώθηση βαρκών στα τουρκικά χωρικά ύδατα, είναι παράνομα, ενώ πλείστες όσες είναι οι φορές που οι διακινητές επιλέγουν να «τρυπήσουν» τις βάρκες, προκειμένου οι ελληνικές αρχές να υποχρεωθούν σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
Αλήθεια 3:Δεν μπορούμε να εναποθέσουμε ανθρώπους σε ακατοίκητα νησιά. Απαιτούνται οργανωμένες υποδομές και για να λειτουργήσει μια δομή χρειάζεται απλά πράγματα, όπως π.χ. ηλεκτροδότηση ή υδροδότηση και φυσικά προμήθειες. Πέραν όλων των άλλων, δε, η χώρα μας δεσμεύεται από τη διεθνή νομοθεσία και από την ευρωπαϊκή πρακτική.
Αλήθεια 4:Δεν μπορούν να μείνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι στα νησιά, ιδίως όσο οι ροές είναι αξιοσημείωτες. Τα νησιά είναι στα πρόθυρα έκρηξης, άρα το βάρος πρέπει να διαμοιραστεί ισόρροπα και στην ενδοχώρα.
Αλήθεια 5: Πολλοί από αυτούς που έχουν έρθει θα μείνουν εδώ. Όσοι είναι πρόσφυγες, βεβαίως, δικαιούνται διεθνούς προστασίας, αλλά ακόμα και παράτυποι μετανάστες μπορεί να μείνουν, με δεδομένο ότι μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα ενώ ισχύει ο περίφημος «γεωγραφικός περιορισμός». Με άλλα λόγια, οι Τούρκοι δεν εμφανίζονται ανοιχτοί να δεχθούν όσους μετακινήθηκαν από τα νησιά.
Αλήθεια 6: Η Ελλάδα δεν μπορεί να συγκρίνεται με την Ιταλία. Η Ιταλία δέχεται μετανάστες μόνο από χώρες της Βορείου Αφρικής, ελάχιστους σε σύγκριση με όσους έρχονται στα ελληνικά νησιά. Επίσης, η απόσταση από τα παράλια της Λιβύης ως τις ιταλικές ακτές δεν μπορεί να συγκριθεί με την ελάχιστη απόσταση που έχουν τα τουρκικά παράλια με τα ελληνικά νησιά.
Αλήθεια 7: Τα δίκτυα των διακινητών δεν σπάνε εύκολα. Πρόκειται για μια από τις πιο επικερδείς και εξ ου ανθεκτικές μορφές παράνομης δραστηριότητας, με πλοκάμια παντού. Άρα, όποια και να είναι η κρατική βούληση, οι διακινητές πολλές φορές είναι ένα βήμα μπροστά.
Αλήθεια 8: Η εγκατάσταση, ιδίως οικογενειών, σε διαμερίσματα και ξενοδοχεία στην ενδοχώρα είναι καίριας σημασίας για την αποσυμφόρηση των δομών. Άλλωστε, στην ενδοχώρα δεν υπάρχουν τόσες δομές, κυρίως ανοιχτές, για όσους καταθέτουν αίτημα ασύλου. Και είναι ασύμφορο να δημιουργηθούν.
Αλήθεια 9:Η ευρωπαϊκή πολιτική στο ζήτημα δεν είναι δίκαιη. Τα χερσαία σύνορα γύρω από την Ελλάδα είναι κλειστά, ο μηχανισμός της μετεγκατάστασης στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δεν λειτουργεί και η Ελλάδα φορτώνεται δυσανάλογα ως κράτος εμπροσθοφυλακής.
Αλήθεια 10: Το προσφυγικό/μεταναστευτικό δεν λύνεται. Είμαστε στην εποχή της ανθρώπινης κινητικότητας. Άνθρωποι θα έρχονται. Άρα, το προσφυγικό/ μεταναστευτικό χρίζει διαχείρισης, προκειμένου να εκμεταλλευθούμε τα όποια οφέλη του, όπως π.χ. για το δημογραφικό, καθώς η Ευρώπη γηράσκει. Από την άλλη, όμως, δεν μπορεί να μην λαμβάνεται υπόψιν η πολιτισμική συνοχή των κοινωνιών.
