Το κύκλωμα της απάτης με παράνομες επιστροφές ΦΠΑ, αναδεικνύει ένα εγγενές πρόβλημα στη διαδικασία απόδοσής του· ο πωλητής καθίσταται υπόχρεος πληρωμής του ΦΠΑ προς το κράτος ακόμα και αν δεν το έχει εισπράξει από τον αγοραστή, ενώ ο αγοραστής δικαιούται την έκπτωση ή την επιστροφή του ΦΠΑ, ακόμα και αν δεν το έχει πληρώσει στον πωλητή.
Δεν είναι τυχαίο ότι όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαπιστώσει εκτεταμένη απάτη στον ΦΠΑ, ο τρόπος για να τον αντιμετωπίσει, είναι να σταματήσει να καθιστά τον πωλητή εισπράκτορα του ΦΠΑ στις συναλλαγές μεταξύ των επιχειρήσεων. Αυτός είναι ο λόγος που στην αγορά τάμπλετ, κινητών και λάπτοπ από τις επιχειρήσεις, δεν αποδίδεται ΦΠΑ στον πωλητή.
Όταν μια επιχείρηση δεν πληρώνει ΦΠΑ στον προμηθευτή της, δεν έχει και να ζητήσει επιστροφή, ούτε κι έχει ΦΠΑ να συμψηφίσει, οπότε η δυνατότητα απάτης με παράνομες επιστροφές ή παράνομο συμψηφισμό του ΦΠΑ εκμηδενίζεται. Ταυτόχρονα κάθε λιανική πώληση σημαίνει και απόδοση του ΦΠΑ της συναλλαγής στο κράτος, αφού ο πωλητής δεν θα έχει μαζέψει πιστωτικό ΦΠΑ από τα τιμολόγια των προμηθευτών του. Η απόδοση μάλιστα αυτή μπορεί να είναι και αυτόματη σε περιπτώσεις τραπεζικών συναλλαγών.
Ένα τέτοιο μέτρο θα βοηθήσει του πάντες:
- Το κράτος θα εισπράττει πολύ πιο εύκολα τον ΦΠΑ και θα απαλλαγεί από τη γραφειοκρατία του ελέγχου επιστροφών και ορθότητας των συμψηφισμών
- Οι επιχειρήσεις δεν θα μπαίνουν στη δύσκολη θέση να χρωστάνε ΦΠΑ χωρίς να τον έχουν εισπράξει
- Οι ενδοκοινοτικές συναλλαγές παύουν να είναι πιο συμφέρουσες από πλευράς ρευστότητας.
Η αλλαγή αυτή, να μην επιβαρύνονται με ΦΠΑ οι b2b συναλλαγές, θα φέρει πολλές αλλαγές στη διαδικασία υποβολής ΦΠΑ. Βασικό σημείο θα είναι ότι οι επιχειρήσεις που απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ, θα πρέπει οι ίδιες να αποδίδουν τον ΦΠΑ των αγορών τους. Το ίδιο και οι επιχειρήσεις που εντάσσονται στον ΦΠΑ, για έξοδα για τα οποία δεν υπάρχει δικαίωμα έκπτωσης. Εδώ η ψηφιοποίηση και τα My Data μπορούν να παίξουν έναν κομβικό ρόλο· έχουν τη δυνατότητα να διασφαλίσουν τις εισπράξεις του κράτους, διευκολύνοντας παράλληλα τις επιχειρήσεις στην πιστοποίηση των μεταξύ τους συναλλαγών. Θα μπορούσε να ψηφιστεί μια διάταξη που θα ορίζει ότι αν δεν έχει αποδοθεί ο ΦΠΑ σε b2b συναλλαγές που ο ΦΠΑ δεν εκπίπτει, δεν θα επιτρέπεται ούτε η φορολογική έκπτωση της δαπάνης. Στο ψηφιακό περιβάλλον μια τέτοια διάταξη είναι εύκολο να παρακολουθείται από τους λογιστές και να ελέγχεται κεντρικά από την ΑΑΔΕ.
Για να γίνουν όμως όλα αυτά, θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία της ΑΑΔΕ. Αντί να χρησιμοποιεί τα My Data για να επαναφέρει διατάξεις του ΚΒΣ, να αντιληφθεί πόσο καλύτερες λύσεις μπορεί να προσφέρουν. Το γεγονός ότι η απάτη διαπράχθηκε στα έτη 2023 με 2025, δηλαδή αφού η εφαρμογή των My Data είχε ήδη εμπεδωθεί και ότι η απάτη δεν αποκαλύφθηκε από επεξεργασία των δεδομένων από τα My Data, αλλά από καταγγελία, θα πρέπει να επηρεάσει την ΑΑΔΕ να σκεφτεί διαφορετικά. Να προσανατολιστεί στην όσο το δυνατόν αποδοτικότερη επεξεργασία των πρωτογενών δεδομένων που λαμβάνει και όχι στην τυποποίησή τους από τις επιχειρήσεις. Γιατί οι επιχειρήσεις που θέλουν να κάνουν απάτες, βρίσκουν μέσα στην τυποποίηση και τον χαρακτηρισμό, ευκαιρία να ξεγελάσουν την ΑΑΔΕ, περιβάλλοντας την απάτη τους με νομιμοφάνεια, την ίδια στιγμή που η τυποποίηση ταλαιπωρεί τους συνεπείς που δεν θέλουν να αποκρύψουν το παραμικρό.
* Ο Αγαμέμνων Σταυρόπουλος είναι Οικονομολόγος - Φοροτεχνικός
