Του Φώτη Καρύδα*
Τις έλεγαν Καρολάιν, Γαρυφαλιά, Δώρα, ή τις μάθαμε ως η γυναίκα από τη Μακρινίτσα ή από τη Δάφνη. Ήταν άγνωστες στο ευρύ κοινό. Τα ονόματά τους ήρθαν στο φως της δημοσιότητας γιατί έχασαν τη ζωή τους από ανθρώπους που, σε κάποια φάση της ζωής τους, τους εμπιστεύτηκαν, τους αγάπησαν και έζησαν μαζί τους. Ήταν γυναίκες που δεν ανέχτηκαν κακοποιητικές συμπεριφορές, λεκτική βία, συναισθηματικές – ψυχικές κακοποιήσεις. Ήταν γυναίκες που έγιναν θύματα στην πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας. Τα ονόματά τους μπήκαν στο «μαύρο» βιβλίο των γυναικοκτονιών, που, από τον Ιανουάριου του 2021, απέκτησε και στη χώρα μας, δυστυχώς, πολλές σελίδες.
Γυναικοκτονία σύμφωνα με Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων είναι η δολοφονία μιας γυναίκας από ερωτικό σύντροφο και ο θάνατος μιας γυναίκας ως αποτέλεσμα πρακτικής που είναι επιβλαβής στις γυναίκες. Ως ερωτικός σύντροφος νοείται πρώην ή νυν σύζυγος ή σύντροφος ανεξάρτητα από το εάν ο/η δράστης/ στρια έχει μοιραστεί ή μοιράζεται την ίδια κατοικία με το θύμα.
Μέσα σε ένα χρόνο, στην Ελλάδα, έντεκα γυναίκες έχασαν τη ζωή τους επειδή οι δολοφόνοι τους πίστευαν ότι είχαν κάθε δικαίωμα στις ζωές τους ακόμα και για να τους τις αφαιρέσουν. Άνδρες που εκμεταλλευόμενοι τη σωματική τους δύναμη σκότωσαν γυναίκες ή συντρόφους και ύστερα προσπάθησαν να δικαιολογηθούν επικαλούμενοι την «κακιά στιγμή». Η «κακιά στιγμή» όμως για αυτούς είχε ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα. Έχει τις ρίζες της στον τρόπο που μεγάλωσαν χωρίς, φυσικά, μέσα από αυτό, να τους δίνουμε έστω ένα ελαφρυντικό.
Μία κοινωνία γεμάτη από στερεότυπα που περνάνε από γενιά σε γενιά, σαν ένα γεμάτο παλιό γεμάτο ναφθαλίνη ρούχο, που, παρά την τοξικότητά του, δεν έχεις το σθένος να το πετάξεις. Ίσως γιατί αυτά έμαθες από την οικογένειά σου. Ίσως γιατί η παιδεία σου είναι ελλιπής. Δικαιολογία όμως καμία…
Η γυναίκα κατά το παρελθόν έχει βασανιστεί πολύ. Αποτελούσε -και αποτελεί- το στήριγμα ενός σπιτιού και με ιώβεια υπομονή υπέμενε πολλά για να κρατηθεί αυτό το σπίτι. Πολλές φορές γινόταν θύμα βάναυσης συμπεριφοράς από τον σύντροφό της αλλά, τις περισσότερες φορές, δεν μίλαγε γιατί ο κοινωνικός ή ακόμα και η ίδια της η οικογένεια περίγυρος ποτέ δεν θα τη στήριζε. Ίσως να της φόρτωναν και τη ρετσινιά του «τα θελε και τα παθε». Με, σχεδόν, μηδενική παιδεία έσκυβε το κεφάλι, όπως είχε δει και την μητέρα της να κάνει, και θεωρούσε τον εαυτό της κτήμα του ανθρώπου που τν πήγε στην εκκλησία.
Τα χρόνια κύλησαν και, ευτυχώς, η θέση της γυναίκας άλλαξε. Για κάποια όμως αρρωστημένα μυαλά, ακόμα και τη σύγχρονη εποχή, δεν έχει αλλάξει τίποτα. Για αυτούς τους ανθρώπους υπάρχει ακόμα η αντίληψη ότι η γυναίκα είναι πνευματικά κατώτερη ή κτήμα του άνδρα. Μιλάνε για τις γυναίκες σα να είναι αμάξια και τους συμπεριφέρονται πολύ χειρότερα.
Από τον Ιανουάριο του 2021 μέχρι σήμερα έντεκα δολοφονίες γυναικών έχουν συγκλονίσει την κοινή γνώμη. Είναι μιμητισμός; Φταίει η καραντίνα; Φταίει ο τρόπος με τον οποίο μεγάλωσε και πορεύτηκε στη ζωή του ο δολοφόνος; Φταίνε όλα αυτά και πολλά ακόμη.
Από αυτά που φταίνε δεν θα εξαιρέσουμε ούτε και τον δικό μας κλάδο, σε ότι αφορά, σε κάποιες περιπτώσεις, τον τρόπο με τον οποίο προβάλλουν αυτές τις ειδήσεις. Μία τέτοια πράξη πρέπει να στιγματίζεται από την αρχή και να μην δίνουν την ευκαιρία, μέσα από δακρύβρεχτα ρεπορτάζ, στον δολοφόνο να έχει έστω και ένα ελαφρυντικό. Αυτό το «ελαφρυντικό» στο μυαλό ενός άλλου άρρωστου μυαλού μπορεί να αποτελέσει αιτία για να πράξει ακριβώς το ίδιο.
Η κοινωνία θα πρέπει να στηλιτεύει τέτοιες συμπεριφορές και να τις αποκηρύττει. Ακόμα και σε μία συζήτηση καφενείου εάν ακουστεί η φράση «πήγαινε γυρεύοντας» ίσως αυτός που θα την ακούσει να βρει σε αυτή τη φράση το δικό του ελαφρυντικό για να πράξει το ίδιο.
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όπως έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν πρότυπα, ας δημιουργήσουν σε αυτή την περίπτωση «αντι-πρότυπα». Ας χρησιμοποιηθεί η καλή πλευρά της δημοσιότητας και ας αποτελέσουν όλοι αυτοί οι δολοφόνοι παραδείγματα προς αποφυγή. Ίσως έτσι να μη θρηνήσουμε άλλη Καρολάιν, Γαρυφαλιά, Δώρα…
Ο Φώτης Καρύδας είναι δημοσιογράφος
