Η κυριαρχία του πετρελαίου αμφισβητείται από τη χρήση του άνθρακα

Ο άνθρακας ανταγωνίζεται το πετρέλαιο στην κούρσα για την επικρατέστερη πηγή ενέργειας, κάτι που θα καταστεί εντονότερο στα επόμενα πέντε χρόνια, με πιθανές καταστροφικές συνέπειες για το κλίμα, σύμφωνα με τον κορυφαίο φορέα στα οικονομικά της ενέργειας, το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA).

Ένας από τους κυριότερους παράγοντες στην αύξηση της χρήσης του άνθρακα είναι η μαζική αύξηση της χρήσης του αερίου που προέρχεται από το σχιστόλιθο στις ΗΠΑ.

Η κατανάλωση του άνθρακα
αυξάνεται διεθνώς -ακόμη και σε χώρες που έχουν θέσει στόχους για τη μείωσή της- εκτός των ΗΠΑ, όπου το αέριο σχιστόλιθου έχει αντικαταστήσει τον άνθρακα, αναφέρει νέα έρευνα ΔΟΕ. Η πτώση στις τιμές των καυσίμων στις ΗΠΑ βοήθησε τη μείωση των τιμών του άνθρακα διεθνώς, γεγονός που τον κατέστησε ακόμη πιο ελκυστικό, ακόμη και στην Ευρώπη όπου η χρήση του άνθρακα υποτίθεται ότι θα αποθαρρυνόταν από το σύστημα εμπορίας ρύπων.

Η Maria van der Hoeven, εκτελεστική διευθύντρια της ΔΟΕ, αναφέρει: «Το μερίδιο του άνθρακα στη διεθνή ενεργειακή αγορά αυξάνεται κάθε χρόνο και αν αυτό δεν αλλάξει με τις υφιστάμενες πολιτικές, ο άνθρακας θα έχει την ίδια κατανάλωση με το πετρέλαιο μέσα στην επόμενη δεκαετία».

Ο άνθρακας είναι άφθονος, μπορεί να βρεθεί στις περισσότερες περιοχές του κόσμου -ανόμοια με το συμβατικό πετρέλαιο και το αέριο- και μπορεί εύκολα να εξορυχθεί, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται για να καλύψει τη μισή σχεδόν ζήτηση για ενέργεια διεθνώς κατά την περασμένη δεκαετία. Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, η ζήτηση από την Κίνα και την Ινδία θα αυξήσει δραματικά τη χρήση του άνθρακα στα επόμενα πέντε χρόνια, με την Ινδία να ξεπερνά το μεγαλύτερο έως σήμερα καταναλωτή, τις ΗΠΑ. Η Κίνα έχει καταστεί ο μεγαλύτερος εισαγωγέας άνθρακα και η Ινδονησία ο μεγαλύτερος εξαγωγέας, ξεπερνώντας την Αυστραλία.

Σύμφωνα με αναφορά του ΔΟΕ, η οποία δημοσιεύθηκε το πρωί της Τρίτης, η παγκόσμια κατανάλωση του άνθρακα -σε σύγκριση με την τωρινή κατανάλωση- θα ξεπεράσει τον 1,2 δις τόνο ανά χρόνο, έως το 2017 (όση είναι σήμερα η κοινή κατανάλωση της Ρωσίας και των ΗΠΑ). Η διεθνής κατανάλωση του άνθρακα προβλέπεται να φτάσει τους 4,3 δις τόνους έως το 2017, όση προβλέπεται να είναι και η κατανάλωση του πετρελαίου τον ίδιο χρόνο.

Με τις υψηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, περισσότερες από οποιοδήποτε μείζον ορυκτό καύσιμο, ο άνθρακας επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα στην κλιματική αλλαγή, ειδικότερα εάν καίγεται σε παλαιωμένους, μη αποδοτικούς ενεργειακούς σταθμούς. Οι σταθμοί αυτοί όταν δεν είναι εξοπλισμένοι με ειδικές υποδομές που αφαιρούν τις χημικές ουσίες, παράγουν εκπομπές του θείου -την κύρια αιτία της όξινης βροχής- και άλλους ρυπαντές όπως υδράργυρο και σωματίδια αιθάλης.

Η Van der Hoeven ανέφερε ότι χωρίς μια υψηλή τιμή του άνθρακα, που θα αποθάρρυνε την αύξηση της χρήσης του και θα ευνοούσε τις καθαρές τεχνολογίες, όπως τις ΑΠΕ, μόνο ο ανταγωνισμός στο αέριο και οι χαμηλότερες τιμές του θα μπορούσαν να ανακόψουν την αύξηση της ζήτησης του άνθρακα. Αυτό συνέβη στις ΗΠΑ, οδηγώντας στην τεράστια αύξηση της παραγωγής αερίου σχιστόλιθου στην αγορά τα τελευταία πέντε χρόνια.

Είπε: «Η εμπειρία από τις ΗΠΑ καταδεικνύει ότι υπάρχει μια αποτελεσματική αγορά αερίου που σηματοδοτείται από την ευέλικτη διακύμανση των τιμών και τροφοδοτείται από εγχώριους μη συμβατικούς πόρους που παράγονται κατά τρόπο βιώσιμο, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στη μείωση της χρήσης του άνθρακα, στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στη μείωση των τιμολογίων των καταναλωτών, χωρίς να διαταραχθεί η ενεργειακή ασφάλεια/ Η Ευρώπη, η Κίνα και οι υπόλοιπες περιφέρειες πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους το παράδειγμα των ΗΠΑ»

Αυτό θα σήμαινε ότι η παραγωγή περισσότερου αερίου σχιστόλιθου, ως συμβατική πηγή αερίου στις εύκολα προσβάσιμες τοποθεσίες και η αύξηση των τιμών η οποία θα προέρθει από τη μείωση της προσφοράς, θα οδηγούσε τις μεγάλες εταιρείες στο να ψάξουν μη συμβατικούς πόρους, όπως το αέριο που παγιδεύεται σε βράχους και άλλους γεωλογικούς σχηματισμούς, το επονομαζόμενο «tight gas». Ωστόσο, αυτές οι πηγές απαιτούν περισσότερη ενέργεια στην εκμετάλλευσή τους και παράγουν περισσότερες εκπομπές άνθρακα από τις συμβατικές πηγές αερίου, όπως αυτές που βρίσκονται στη Βόρεια Θάλασσα.

Στην Ευρώπη, το σύστημα εμπορίας ρύπων υποτίθεται ότι θα αποθάρρυνε την παραγωγή ενέργειας με υψηλές εκπομπές άνθρακα, μέσω της επιβολής τιμών στις εκπομπές. Αυτό συνέβη με την έκδοση αδειών σε γεννήτριες και εταιρείες έντασης ενέργειας, σύμφωνα με την ποσόστωση των εκπομπών τους, απαιτώντας από αυτές να αγοράζουν επιπλέον άδειες εάν έπρεπε να εκπέμψουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από το επιτρεπόμενο.

Ωστόσο η ύπαρξη των εργοστασίων των εταιρειών σε χώρες εκτός ΕΕ, οι οποίες δε διαθέτουν αυστηρά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και της ύφεσης, οδήγησε σε πλεόνασμα των αδειών, που επέφερε μεγάλη πτώση στις τιμές τους. Με τα σημερινά επίπεδα, των λίγων ευρώ ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα, δεν υπάρχουν κίνητρα για να αναζητηθούν καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα κι έτσι, ο άνθρακας αναβιώνει μια αναγέννηση στην Ευρώπη.

Αυτό σημαίνει ότι ένας από τους σημαντικότερους ρυθμιστικούς μηχανισμούς της διεθνούς αγοράς που στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αποτυγχάνει στους βασικούς στόχους του.
Η Van der Hoeven επεσήμανε ακόμη έναν παράγοντα ανησυχίας, όσον αφορά στην αλλαγή του κλίματος: την καθυστερημένη ανάπτυξη της τεχνολογίας που «συλλαμβάνει» και αποθηκεύει το διοξείδιο του άνθρακα υπόγεια. «Αυτές οι τεχνολογίες δεν εξελίσσονται, όπως ήταν αναμενόμενο, πράγμα που σημαίνει ότι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα θα συνεχίσουν να αυξάνονται σημαντικά. Χωρίς πρόοδο στην τεχνολογία κι εάν οι άλλες χώρες δεν μπορούν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των ΗΠΑ, μειώνοντας τη ζήτηση του άνθρακα, αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο ο άνθρακας να καταστεί η αντίδραση απέναντι στις πολιτικές του κλίματος», δήλωσε.

Αν δεν υπάρξει πολιτική αντίδραση, ο κόσμος αντιμετωπίζει την πιθανότητα του αυξημένου κινδύνου της κλιματικής αλλαγής, ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα.

Ιστορικό

Ο άνθρακας, σήμερα, βιώνει μια αναγέννηση, με την υψηλότερη κατανάλωση από εκείνη των τελών του ’60, απειλώντας τους στόχους που έχουν τεθεί για την κλιματική αλλαγή. Η έκρηξη της χρήσης του αερίου σχιστόλιθου στις ΗΠΑ έχει επίσης πολλαπλασιάσει τις εξαγωγές φθηνού άνθρακα, αυξάνοντας έτσι τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Το 2011, ο άνθρακας έλαβε το μεγαλύτερο μερίδιο στη διεθνή ενέργεια των τεσσάρων τελευταίων δεκαετιών, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Άνθρακα. Το διεθνές μερίδιο του άνθρακα στην ενέργεια αυξήθηκε τόσο, όσο το 1969, πολύ πριν οι κυβερνήσεις αρχίσουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Πηγή: Πηγή: EurActiv.gr