Κοιτώντας τις εικόνες του 2011, είναι δύσκολο να μη νιώσει κανείς κάτι σαν σεισμική αλλαγή: Τα άλλοτε άκαμπτα αραβικά καθεστώτα ανετράπησαν, ο σεισμός στην Ιαπωνία και η επακόλουθη πυρηνική καταστροφή, ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία του ευρωπαϊκού χρέους και νομίσματος.
Στη συνέχεια, η κρίση χρέους κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα, με τους πολιτικούς να φοβούνται πιθανή διάλυση της ευρωζώνης και της ΕΕ, μιλώντας για «τη χειρότερη στιγμή από τον 2ο ΠΠ», ενώ οι αντιθέσεις μεταξύ των ευρωπαίων οξύνθηκαν και ο λαϊκισμός άνθισε.
Οι χώρες της ΕΕ έμοιαζαν με κομμάτια ντόμινο σε μια σειρά οικονομικών καταρρεύσεων: Μετά την Ελλάδα, ακολούθησαν Πορτογαλία και Ιρλανδία το 2010, μετά ξεκίνησαν σταδιακά και οι πιέσεις προς Ιταλία και Ισπανία, και πιο πρόσφατα ακόμη και υγιείς οικονομίες είδαν την βαθμίδα ΑΑΑ να απειλείται.
Ήταν επίσης ένα έτος δυσαρέσκειας λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας, κοινωνικής ανισότητας και ανεξέλεγκτης βίας. Οι έλληνες εξέφρασαν την οργή τους για την κυβέρνηση και ξεχύθηκαν στους δρόμους. Οι «Αγανακτισμένοι» διαδήλωσαν εναντίον της ανεργίας και των μέτρων λιτότητας στην Ισπανία. Με την «φαντασμαγορία» του βασιλικού γάμου φρέσκια στο μυαλό τους, πραγματοποιήθηκε ένα κύμα βίαιων ταραχών σε Λονδίνο και άλλες πόλεις της Βρετανίας. Η Νορβηγία βίωσε τη μεγαλύτερη σφαγή εν καιρώ ειρήνης στο άλλοτε ειρηνικό νησί Breivik.
Αραβικές επαναστάσεις
«Το 2011 ήταν ένας κακός χρόνος», ο πολιτικός αναλυτής Γιάννης Εμμανουηλίδης στη EurActiv.
Στις 4 Ιανουαρίου 2011, ένας 26χρονος τυνήσιος άφησε την τελευταία του πνοή τρεις εβδομάδες μετά τον αυτοπυρπολισμό του ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το ότι η αστυνομία κατάσχεσε τα αγαθά του.
Επρόκειτο για την σπίθα που ξέσπασε την επανάσταση στον αραβικό κόσμο. Οι λαϊκές εξεγέρσεις εναντίον των απολυταρχικών καθεστώτων σε όλο τον αραβικό κόσμο αρχικά έφεραν ελπίδες μιας «Αραβικής Άνοιξης» που έμοιαζε με το κύμα ελευθερίας και των ευκαιριών που παρουσιάστηκαν στην Ευρώπη μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την διάλυση του Σιδηρού Παραπετάσματος.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Jose Manuel Barroso χαρακτήρισε την κατάσταση ως «ραντεβού με την ιστορία».
Ωστόσο, προκάλεσε επίσης «πανικό» στην Ευρώπη σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία που είχαν επίσης τα δικά τους προβλήματα. Κάποιοι από τους δικτάτορες επιβίωναν όλα αυτά τα χρόνια χάρη στη «Δυτική υποστήριξη».
Μετά την Αραβική Άνοιξη ήρθε το «Φθινόπωρο» που απογοήτευσε την Ένωση. Οι εκλογές στη Τυνησία είχαν ως αποτέλεσμα να ανέβουν στην εξουσία ισλαμιστές. Στην Αίγυπτο, οι εκλογές έλαβαν χώρα εν μέσω βίας. Στη Λιβύη, το ΝΑΤΟ διεξήγαγε πόλεμο, με πρωταγωνιστές την Βρετανία και τη Γαλλία, με την πρόφαση της επιβολής ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Ο δικτάτορας της Λιβύης Muammar Gaddafi είχε βίαιο τέλος κάτω από ύποπτες συνθήκες.
Η ΕΕ κράτησε αμυντική στάση όσο τα γεγονότα εξελίσσονταν, με την Γαλλία και την Ιταλία να συγκρούονται αναφορικά με τους μετανάστες που κατέφθασαν στις χώρες τους από την Τυνησία, ενώ η Επιτροπή φάνηκε ανίκανη να σταθεί στην κρισιμότητα των γεγονότων. Η Γαλλία ήρθε σε ευθεία σύγκρουση με τον επικεφαλής της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας της ΕΕ Gilles de Kerchove, ο οποίος τόνισε ότι η λιβυκή σύγκρουση αύξησε την απειλή της τρομοκρατίας στην Ευρώπη. υπό την πίεση Γαλλίας και Ιταλίας λόγω των μεταναστών από τη Β. Αφρική, η συνθήκη Schengen αναθεωρήθηκε, δίδοντας στις εθνικές κυβερνήσεις περισσότερο έλεγχο στα σύνορά τους. Η Επιτροπή υπέκυψε διστακτικά στην πίεση.
Η κρίση του ευρώ
Καθώς ο νέος χρόνος έρχεται, ακόμη δεν υπάρχει μια προοπτική για την κρίση του ευρώ. Διαδοχικές σύνοδοι κορυφής αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων απέτυχαν να κατευνάσουν τα πνεύματα αναφορικά με το μέλλον του ενιαίου νομίσματος, της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και ηγεσίας. Σχολιάζοντας ο πολιτικός αναλυτής Γ. Εμμανουηλίδης αποκάλεσε τη συνάντηση ως «αινιγματική σύνοδο κορυφής».
«Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε σε ποια φάση της κρίσης είμαστε», τόνισε. «Είμαστε ακόμα στη μέση; Είμαστε στην αρχή του τέλους του Αρμαγεδδών; Ή είμαστε στην αρχή του τέλους με την έννοια ότι επιτυγχάνουμε βήμα-βήμα στοιχεία που θα μας βγάλουν από την κρίση;
Μερικοί αναλυτές βλέπουν αυτό που συμβαίνει σήμερα ως αναδρομή στην ευρωπαϊκή «σκλήρυνση» των δεκαετιών ’70 και ’80, πριν το Μάαστριχτ, την ταχεία διεύρυνση, τα ανοιχτά σύνορα και το κοινό νόμισμα.
Ωστόσο σήμερα τα διακυβεύματα είναι πολύ υψηλότερα. «Εάν τα πράγματα αποβούν αρνητικά στην κρίση, οι συνέπειες θα είναι πολύ μεγαλύτερες. Θεωρώ πιθανώς είναι η χειρότερη κρίση στη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», υπογράμμισε.
Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους
Ο αντίκτυπος της κρίσης και των μέτρων λιτότητας είχαν ευρεία κοινωνική διάσταση.
Οι ηγέτες δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στην έλλειψη αξιοπιστίας των λαών τους, με αποτέλεσμα να πέσουν κυβερνήσεις –Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Δανία- και να αυξηθούν οι «αγανακτισμένοι», που ξεκίνησαν αρχικά από την πλατεία Puerta de Sol της Μαδρίτης.
Οι πορείες διαμαρτυρίας πέρασαν τα ισπανικά σύνορα, πήγαν στις Βρυξέλλες, την Ιταλία όπως και στη Νέα Υόρκη με την «Κατάληψη της Wall Street». Οι διαμαρτυρίες στη Μαδρίτη έδειξαν το αυξανόμενο επίπεδο οργής και απελπισίας των νέων γενεών Ευρωπαίων λόγω της ανεργίας και του πολιτικού αποκλεισμού.
«Θαυμάσιος χρόνος»;
Στο μεταξύ, η κρίση του ευρώ κατέστησε το απίστευτο, πιστευτό. Αρχικά, το ταμπού της εξόδου από το ευρώ «κατέρρευσε». «Τα ίδια τα θεμέλια της ΕΕ απειλούνται και οι επιδράσεις της κρίσης που επιδεινώνονται και γίνονται ασταμάτητες θα είναι «τεράστιες», είπε ο Εμμανουηλίδης. Ωστόσο βγήκε ένα θετικό μήνυμα από την κρίση: συνειδητοποίηση του πόσο σοβαρή είναι η κρίση της ΕΕ.
Ένα χρόνο πριν, πολλοί ευρωπαίοι πολιτικοί δεν γνώριζαν τις δυνητικές επιπτώσεις της κρίσης και ακόμη πίστευαν ότι πρόκειται για ένα θέμα της περιφέρειας. Ωστόσο αυτό πλέον δεν ισχύει.
«Κάθε μεγάλο βήμα στη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έγινε μετά από κρίση. Πάντα γινόταν έτσι, και μπορεί να είναι η λύση και σήμερα», είπε ο γερμανός υπουργός οικονομικών Wolfgang Schauble σε συνέντευξη στην Der Spiegel.
Ο Εμμανουηλίδης λέει ότι οι ηγέτες αναγνωρίζουν την ανάγκης δράσης καθώς και να πάρουν μαθήματα. Οι ηγέτες πήραν μέτρα σταθεροποίησης του ευρώ και ενίσχυσης της οικονομικής διακυβέρνησης. Τα ευρωπαϊκά έθνη συνεργάζονται σε οικονομικό επίπεδο όπως ποτέ ξανά.
«Καταλαβαίνουμε ολοένα και περισσότερο τα λάθη που διαπράξαμε και ότι πρέπει να αξιολογήσουμε εκ νέου αυτά που έγιναν τους τελευταίους 15-18 μήνες και να πούμε: Πρέπει να αλλάξουμε κάτι;».
«Το 2010 ήταν κακό και τότε πιστέψαμε ότι το 2011 θα πρέπει να είναι καλύτερο. Δεν ήταν καλύτερο. Άρα δεν ξέρουμε τι θα φέρει το 2012. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι θα είναι μακρύς και ανώμαλος δρόμος, με ανηφόρες και κατηφόρες, θετικές εξελίξεις και οπισθοδρομήσεις», υπογράμμισε.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Herman Van Rompuy έγραψε στο facebook: «Θα κοιτάξουμε πίσω σε ό,τι πετύχαμε…. Θα θεωρηθεί από τους μελλοντικούς ιστορικούς ότι βάλαμε τα θεμέλια που διασφάλισαν ότι παρόμοια κρίση δεν θα ξαναεμφανιστεί […] το 2011 ίσως φαίνεται «Φρικτός Χρόνος» (annus horribilis) αλλά θα αποδειχθεί «Θαυμάσιος Χρόνος» (annus mirabilis).
Πηγή: Πηγή: EurActiv.gr
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
