Παιχνίδια Πούτιν με το φυσικό αέριο

Οξύνοντας περαιτέρω την αντιπαράθεση της Ρωσίας με τη Δύση και καθιστώντας σαφές πως η ενέργεια ανάγεται πλέον απροκάλυπτα σε όπλο σε αυτήν την αντιπαράθεση, ο Ρώσος πρόεδρος ζητάει τώρα να πληρώνουν οι Ευρωπαίοι σε ρούβλια το ρωσικό φυσικό αέριο που αγοράζουν. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έδωσε χθες εντολή στην Τράπεζα της Ρωσίας να αναπτύξει σε διάστημα μιας εβδομάδας τον απαιτούμενο μηχανισμό για να καταστούν εφικτές οι πληρωμές του αερίου σε ρούβλια.

«Αποφάσισα να αλλάξω τις πληρωμές του ρωσικού φυσικού αερίου και να απαιτήσω να γίνουν σε ρούβλια σε ό,τι αφορά τα εχθρικά προς εμάς κράτη», τόνισε χθες ο Ρώσος πρόεδρος, χρησιμοποιώντας τον χαρακτηρισμό «εχθρικά» κράτη αναφερόμενος στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε., αλλά και στην Ελβετία και στη Νορβηγία, καθώς και σε αυτές που αναφέρονται στον κατάλογο των 48 «εχθρικών» που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα η Ρωσία. Ο Ρώσος πρόεδρος προσέθεσε, άλλωστε, πως «δεν είναι λογικό να διαθέτουμε τους πόρους μας στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ και αυτοί να μας πληρώνουν με δολάρια, ευρώ ή άλλα νομίσματα».

Η είδηση οδήγησε αυτομάτως τις τιμές του φυσικού αερίου σε άνοδο 30% φτάνοντας, έτσι, τα 132,74 ευρώ η μεγαβατώρα και καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο εβδομάδων. Κι ενώ στην Ευρώπη ενέτεινε την ανησυχία για την επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης –της χειρότερης που έχει γνωρίσει η Ευρώπη από τη δεκαετία του 1970– την ίδια στιγμή ενισχυόταν το ρούβλι κατά 8% έναντι δολαρίου. Μολονότι υποχώρησε αργότερα, το ρούβλι κατέγραφε χθες την υψηλότερη ισοτιμία του των τελευταίων τριών εβδομάδων και κυμαινόταν στα 99,25 ρούβλια προς το δολάριο. Αυτή η ενίσχυση του νομίσματος ενδέχεται να είναι μεταξύ άλλων και ο στόχος του Ρώσου προέδρου, ο οποίος πιθανώς επιχειρεί παράλληλα να αναπληρώσει τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας προκειμένου να καλύψει τις απώλειες που έχουν προκαλέσει οι κυρώσεις από τη Δύση.

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Ντμίτρι Πολεβόι της Locko Invest, που έχει έδρα στη Μόσχα, τα «εχθρικά» προς τη Ρωσία κράτη αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% των εσόδων της Gazprom από τις εξαγωγές αερίου, δηλαδή έσοδα ύψους 69 δισ. δολαρίων. Ο ίδιος εκτιμά, πάντως, πως οποιαδήποτε μεταβολή στους όρους των πληρωμών που θα επιφέρει αλλαγή στη διαδικασία μπορεί να «πλήξει προσωρινά» τον όγκο των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου. Αμεσα αντέδρασε το Βερολίνο, τονίζοντας διά στόματος του Γερμανού υπουργού Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, ότι η απαίτηση του Ρώσου προέδρου να πληρώνεται εφεξής σε ρούβλια το φυσικό αέριο αποτελεί αθέτηση των όρων των συμβολαίων. Ο κ. Χάμπεκ προσέθεσε ότι θα εξετάσει από κοινού με τους Ευρωπαίους ομολόγους του την αντίδρασή τους στην απαίτηση του Ρώσου προέδρου. Για «παραβίαση των κανόνων των υφιστάμενων συμβολαίων» έκανε λόγο και ανώτατη πηγή της κυβέρνησης της Πολωνίας, που τόνισε ότι δεν σκοπεύει να υπογράψει νέα συμβόλαια με την Gazprom όταν τα υφιστάμενα θα λήξουν στο τέλος του έτους.

Ομοίως αντίδρασε και η ηγεσία της Ιταλίας, που εισάγει τον μεγαλύτερο όγκο ρωσικού αερίου από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες μετά τη Γερμανία, και ανακοίνωσε ότι δεν προτίθεται να πληρώσει σε ρούβλια, αφού κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε τον Ρώσο πρόεδρο να αμβλύνει την ισχύ των κυρώσεων. «Εκτιμώ ότι θα εξακολουθήσουμε να πληρώνουμε σε ευρώ γιατί η πληρωμή σε ρούβλια θα προσέφερε έναν τρόπο για να αποφύγει η Ρωσία τις κυρώσεις», σχολίασε ο Φραντσέσκο Τζαβάτζι, οικονομικός σύμβουλος του Ιταλού πρωθυπουργού, Μάριο Ντράγκι. Σύμφωνα, άλλωστε, με πηγή προσκείμενη στη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών που αρχίζει σήμερα στις Βρυξέλλες, το αίτημα του Ρώσου προέδρου μάλλον θα συζητηθεί στο πλαίσιο της συνόδου.

Η απαίτηση για πληρωμές του αερίου σε ρούβλια για τις εταιρείες κοινής ωφελείας που αγοράζουν φυσικό αέριο από την Gazprom συνεπάγεται επαναδιαπραγμάτευση των συμβολαίων, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διακοπή των ροών του αερίου στη Γηραιά Ηπειρο. Θα πρέπει, εν ολίγοις, οι Ευρωπαίοι να επαναδιαπραγματευτούν τα συμβόλαια παροχής φυσικού αερίου που έχουν συναφθεί σε ευρώ.

Μια διακοπή των ροών ως συνεπακόλουθο της αναθεώρησης των όρων των συμβολαίων θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης. Σημειωτέον ότι το γ΄ τρίμηνο του περασμένου έτους περίπου το 58% των εξαγωγών της Gazprom τιμολογήθηκε σε ευρώ και το 39% σε δολάρια. Η εταιρεία απέφυγε ωστόσο να απαντήσει όταν ερωτήθηκε από διεθνή ΜΜΕ κατά πόσον τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια που έχει συνάψει με την πελατεία της από την Ευρώπη επιτρέπουν τη δυνατότητα αλλαγής του νομίσματος στο οποίο θα γίνονται οι πληρωμές. Σε ό,τι αφορά τις ροές του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, τις πρώτες 15 ημέρες του Μαρτίου έφτασαν κατά μέσον όρο τα 384 εκατ. κυβικά μέτρα.

Πηγή: Καθημερινή με πληροφορίες από Bloomberg