Η ανακοίνωση για τη χορήγηση επιδόματος στέγης ύψους ενός ενοικίου (με όριο τα 800 ευρώ) χαιρετίστηκε από την πλειοψηφία ως μία κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Θα εφαρμοστούν και εισοδηματικά κριτήρια κλπ, έτσι ώστε το ποσό να φτάσει σε δικαιούχους που συμπίπτουν με αυτούς του προγράμματος «Το Σπίτι μου, 2». Εννοείται πως αποτελεί μία σημαντική βοήθεια σε αυτήν την περίοδο της μεγάλης ακρίβειας και μείωσης της αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα;
Θετικά:
- Θα δοθεί σε πάρα πολύ κόσμο, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.
- (Μετά από καίρια παρέμβαση της ΠΟΜΙΔΑ) το επίδομα θα δοθεί με βάση το πόσα ενοίκια πλήρωσαν πράγματι οι ενοικιαστές την προηγούμενη χρονιά. Δηλαδή αν κάποιος ιδιοκτήτης πήγε στα δικαστήρια π.χ. για 6 ενοίκια που τα δήλωσε στην ΑΑΔΕ ως ανείσπρακτα, το επίδομα θα υπολογιστεί με βάση τη φορολογική δήλωση του ιδιοκτήτη, δηλαδή θα δοθεί μόνον για τους υπόλοιπους 6 μήνες που πλήρωσε. (Πάλι καλά... διαφορετικά θα βλέπαμε το ευτράπελο το κράτος να δίνει επίδομα ενοικίου σε ανθρώπους για ενοίκια που …δεν πλήρωσαν!)
- Όταν ένα συμβόλαιο έχει μπροστά του χρόνια για να λήξει, ο ενοικιαστής θα λάβει το επίδομα και «θα του μείνει» = δεν θα μπορεί ο ιδιοκτήτης να το λάβει υπόψη του για να ζητήσει αύξηση τιμής (μεταξύ μας, κάποιοι απαράδεκτοι ιδιοκτήτες θα δοκιμάσουν να το κάνουν, ουδείς όμως είναι υποχρεωμένος να το αποδεχθεί, εφόσον τον κατοχυρώνει το συμβόλαιό του.)
Αρνητικά:
- Σε περίοδο έλλειψης προσφοράς στέγης, τα επιδόματα ενοικίου έχουν ένα χαρακτηριστικό: Σταδιακά... εκτοξεύουν τα ενοίκια για κάθε καινούρια μίσθωση! Όταν θα ξέρουν οι ιδιοκτήτες πως οι υποψήφιοι ενοικιαστές θα πάρουν πίσω ένα ενοίκιο την επόμενη χρονιά, σιγά σιγά θα ζητήσουν μεγαλύτερο τίμημα στις διαπραγματεύσεις. Αντίστοιχα όταν κάποιος θα ψάξει για να ενοικιάσει την επόμενη κατοικία του, θα υπολογίσει το νέο επίδομα και θα προσφέρει παραπάνω χρήματα, για να υπερκεράσει κάποιον άλλον που ήθελε το ίδιο σπίτι και να πλειοδοτήσει.
- Δυστυχώς συνεχίζεται η πρακτική που καθιέρωσε ο ΣΥΡΙΖΑ και αρνείται να επανορθώσει η ΝΔ, παρά τα συνεχή αιτήματα των ιδιοκτητών, να πηγαίνει δηλαδή το επίδομα ενοικίου στον λογαριασμό του ενοικιαστή και όχι του ιδιοκτήτη = θα συνεχιστούν τα φαινόμενα να παίρνει κάποιος το επίδομα ενοικίου και να μην πληρώνει το... ενοίκιο.
- «Ηλία, αν κάποιος δεν έχει να φάει, τότε αυτό θα κάνει. Τι σε πειράζει εσένα;» μπορεί να σκεφθείς. Εμένα δεν με πειράζει, απλά αν θέλουμε να βοηθήσουμε κάποιον που δεν έχει να φάει, τότε ας το πούμε «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα», «εισοδηματική ενίσχυση» κλπ. Αν το λέμε «επίδομα ενοικίου», στον ιδιοκτήτη θα πρέπει να πηγαίνει.
«Πάρε λεφτά, για να πιέσεις να τα πάρω πίσω»
Όλα αυτά αφορούν τους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές, όμως δεν είμαι σίγουρος πως το μέτρο αυτό ελήφθη μόνο με αυτές τις σκέψεις. Στην παρούσα φάση η ΑΑΔΕ (η Εφορία, δηλαδή) είναι στο ξεκίνημα μίας μεγάλης επιχείρησης «ασπρίσματος» των συμφωνιών ενοικίασης που περιλαμβάνουν και «μαύρες» καταβολές.
Τι είναι αυτά τα «μαύρα»; Είναι αυτά που κανείς ιδιοκτήτης δεν ζητάει εκτός συμβολαίου και κανείς ενοικιαστής δεν προσφέρει για να διαπραγματευθεί χαμηλότερο ενοίκιο. Αν τους ρωτήσεις, θα αρνηθούν και οι δύο.
Γιατί λοιπόν ανακοινώθηκε αυτό το επίδομα που θα δοθεί τον Νοέμβριο, ενώ όσοι ξέρουν από την αγορά ακινήτων, καταλαβαίνουν πως γρήγορα θα «περάσει στο μίσθωμα»;
Επειδή η πραγματική στόχευση είναι διαφορετική:
- Συνδέεται το επίδομα με το ενοίκιο που δηλώνεται στο συμβόλαιο.
- Ο υπουργός Οικονομικών ήδη είπε στους ενοικιαστές «πιέστε για να εμφανιστεί στο συμβόλαιο το πραγματικό ποσό ενοικίου που καταβάλλετε».
- Άρα το ποσό αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως «κίνητρο» στους ενοικιαστές για να πιέσουν τους ιδιοκτήτες.
- «Ηλία, υπάρχει κάτι κακό σε όλα αυτά;» μπορεί να σκεφθείς. Απολύτως κανένα! Και εγώ θέλω να πιάσουμε τη φοροδιαφυγή και να δηλώνονται τα πάντα. Πάμε όμως να δούμε και τι θα γίνει στην πραγματική ζωή...
Τι θα γίνει στην πράξη:
Αν τεθεί θέμα «ασπρίσματος» το πιο πιθανό είναι ότι οι δύο πλευρές δεν θα συμφωνήσουν. Άλλωστε αν υπάρχουν «μαύρα» στη συμφωνία, ο ιδιοκτήτης δεν θα αποδεχθεί να τα δηλώσει και να πληρώσει τον σχετικό φόρο. Ταυτόχρονα ούτε ο ενοικιαστής θα συμφωνήσει να πληρώσει την επιπλέον επιβάρυνση του ιδιοκτήτη. Αυτό θα διαταράξει τις σχέσεις των δύο πλευρών.
Τι θα ήθελε το κράτος:
Το κράτος θα ήθελε ιδανικά ο ενοικιαστής να πιέσει τον ιδιοκτήτη και αυτός να αποδεχθεί να δηλώσει μεγαλύτερο τίμημα, έστω και συμφωνώντας οι δύο πλευρές να «μοιράσουν» τον επιπλέον φόρο. Αν κάποιος ήθελε να το εφαρμόσει ως τώρα, θα το είχε ήδη κάνει, λέω εγώ...
Πώς θα «την πληρώσουν» πάλι οι «νέοι» ενοικιαστές...
Αν είσαι ενοικιαστής και έχεις παλιό συμβόλαιο που λήγει πχ σε 3 – 4 χρόνια από τώρα, θα πάρεις το επίδομα και... τέλος. Πιθανότατα δεν θα ασχοληθείς καν να ζητήσεις κάτι από τον ιδιοκτήτη, γιατί πιο εύκολα θα χάσεις μέρος του επιδόματος, παρά θα πετύχεις αύξησή του.
Αν, όμως, το συμβόλαιό σου λήγει κοντά ή αν είσαι «νέος» ενοικιαστής ( = θέλεις να νοικιάσεις το επόμενο διάστημα) τότε αυτό το επίδομα θα το λάβει υπόψη του ο ιδιοκτήτης στη διαπραγμάτευσή σας. Μάντεψε: Σε αγορά με έλλειψη ακινήτων, το πιο πιθανό είναι να σου ζητήσει περισσότερα χρήματα...
Πώς θα «άσπριζαν» τα ενοίκια
Αν στόχος μας είναι να «ασπρίσουν» τα ενοίκια, τότε οι δύο βασικές επιλογές θα ήταν οι εξής:
Α. Σωστή εφαρμογή της πρότασης της ΠΟΜΙΔΑ για την τριετή φορολογική απαλλαγή σε κλειστά σπίτια που θα μπουν στην αγορά (τώρα υπάρχει η απαλλαγή, αλλά με κριτήρια που ελάχιστοι μπορούν να πετύχουν). Αν κάποιος ξέρει πως θα βάλει το ακίνητό του στην αγορά χωρίς φορολογική επιβάρυνση, θα συμβούν δύο αποτελέσματα: α) Θα ανοίξουν δεκάδες χιλιάδες σπίτια, θα αυξηθεί η προσφορά που τώρα είναι πενιχρή. β) Θα δηλώσει σίγουρα μεγαλύτερο ενοίκιο από αυτό που θα δήλωνε πριν, αφού θα είναι αφορολόγητο (και μετά δεν θα μπορεί «να κάνει πίσω» γιατί θα «έχει μπει στον χορό»).
Β. Μείωση της φορολογίας ενοικίων για όλους, κάτι που δυστυχώς θεωρώ απίθανο να γίνει, μιας και το μέτρο αυτό θα έχει μεγαλύτερο δημοσιονομικό κόστος από τα 230 εκατ. ευρώ που θα δοθούν για το επίδομα ενοικίου τον Νοέμβριο.
Άρα προς το παρόν θα μείνουμε πάλι με τις καλές προθέσεις και την εφαρμογή της αυτονόητης αρχής που λέει πως αν σε μία αγορά χωρίς προσφερόμενα ακίνητα εμείς αυξήσουμε τη ζήτηση και της δώσουμε παραπάνω λεφτά στην τσέπη, μάλλον θα ανέβουν τα ενοίκια...
(Για τη μεγάλη, δομική αλλαγή που περιμένω να επέλθει στα ενοίκια από τη νέα χρόνια θα σου μιλήσω στην εκδήλωσή μου στο Μέγαρο, στις 17 Ιανουαρίου).
Εσύ τι γνώμη έχεις;
*Ο Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης διοικεί τον όμιλο εταιρειών MORE, είναι επενδυτής, αναλυτής και σύμβουλος. Στις 16 και 17 Ιανουαρίου οργανώνει το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την τρίτη του μεγάλη εκδήλωση με τίτλο «Ελλάδα 2026. Επιχειρείν, Ακίνητα, Επενδύσεις».
ilias@iliaspapageorgiadis.com
ΥΓ. Δέχθηκα πολλά μηνύματα ακόμη και με... κατάρες επειδή εξήγησα τι θα γίνει αν επιβάλλουμε πλαφόν στα ενοίκια. Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι πως όλοι αυτοί που το ζητάνε θεωρούν δεδομένο πως οι ιδιοκτήτες απλά θα αποδεχθούν πχ πλαφόν με 400 ευρώ ενοίκιο, όταν «στη «μαύρη» θα τους δίνουν 700, με τα 300 στο χέρι...
