Εθνική επιτυχία η επαναλειτουργία των ναυπηγείων

Του Φάνη Ματσόπουλου*

Σε παγκόσμιο επίπεδο οι Έλληνες πλοιοκτήτες θεωρούνται εξαιρετικά επιτυχημένοι, αφού έχουν καταφέρει να ελέγχουν έναν γιγαντιαίο εμπορικό στόλο, που αποτελείται με βάση τα τελευταία στοιχεία από περισσότερα από 5800 πλοία και σε όρους χωρητικότητας από 426 εκατομμύρια dwt. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι μια μικρή πληθυσμιακά χώρα, που δυστυχώς δεν αποτελεί εμπορικό σταυροδρόμι ή βάση μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο διεθνές εμπόριο, έχει κατορθώσει για πάρα πολλές δεκαετίες να πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον εξαιρετικά ανταγωνιστικό και παγκοσμιοποιημένο χώρο. Έχουν γραφτεί πολλές μελέτες για τη συνεισφορά της ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία. Οι περισσότερες από αυτές συγκλίνουν ότι ο κλάδος αυτός δικαίως χαρακτηρίζεται ως βασικός αιμοδότης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών με τις συνολικές εισροές για το 2021 να ανέρχονται στα 17 δισεκατομμύρια ευρώ.

Γενικότερη συμβολή

Σε όρους εγχώριας προστιθέμενης αξίας η ποντοπόρος ναυτιλία με βάση τις μελέτες του ΙΟΒΕ συνεισφέρει 13 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2015 και ύστερα. Ο συνολικός αριθμός θέσεων εργασίας, που ανάγεται στη ναυτιλία ανέρχεται σε 200.000 θέσεις, γεγονός που τονίζει την σημασία του στην επί πολλά χρόνια δοκιμαζόμενη ελληνική οικονομία. Οι ίδιες μελέτες αναφέρουν ότι η δυνητική συμβολή στην εγχώρια προστιθέμενη αξία μπορεί να εκτοξευτεί στα 26 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και η συνολική απασχόληση να ανέλθει στις 550.000 εργαζόμενους. Για να επιτευχθεί το άλμα αυτό βασικός παράγοντας είναι η εύρυθμη λειτουργία των ναυπηγείων.

Ναυπηγεία και cluster

Τα ελληνικά ναυπηγεία διαχρονικά χαρακτηρίζονταν από εξαιρετικά υψηλού επιπέδου εργαζόμενους, που γνώριζαν σε βάθος την τέχνη της συντήρησης και των επισκευών των πλοίων. Μετά από 20 περίπου χρόνια υπήρχε φόβος ότι όλη αυτή η σπουδαία τεχνογνωσία θα είχε εκλείψει εξαιτίας των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων του συνόλου των κλάδων των οικονομιών. Η επαναλειτουργία των ναυπηγείων του Σκαραμαγκά, του Νεωρίου και της Ελευσίνας, αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την διατήρηση και τον εμπλουτισμό της προαναφερθείσας τεχνογνωσίας. Από τη στιγμή που στη χώρα μας εδρεύουν πολλές και μεγάλες πλοιοκτήτριες επιχειρήσεις, είναι πολύ πιο εύκολο για τα ναυπηγεία αυτά να προσκελκύσουν «πελάτες» και να οδηγήσουν σε μία αμοιβαία επωφελή συνεργασία. Τα κόστη θα είναι πολύ μικρότερα για τους πλοιοκτήτες, αφού δεν θα χρειάζεται να στέλνουν εξειδικευμένα στελέχη τους σε ναυπηγεία της άπω ανατολής για να εποπτεύσουν τις εργασίες επισκευής. Ταυτόχρονα τα ναυπηγεία αυτά θα ενδυναμώσουν το εγχώριο ναυτιλιακό cluster, το οποίο απαρτίζεται σε πολλές περιπτώσεις από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στην κατασκευή και εμπορία ναυτιλιακού εξοπλισμού. Το σύνολο του προαναφερθέντος cluster και ειδικά τα ναυπηγεία έχουν ανάγκη από εξειδικευμένους εργαζόμενους, όπως ναυπηγούς, οι οποίοι θα μπορούν πιο εύκολα να βρουν απασχόληση στον τομέα των σπουδών τους. Εκτός από τους ναυπηγούς σειρά άλλων ειδικοτήτων είναι αναγκαίες για την εύρυθμη και σταθερή λειτουργία του ναυτιλιακού οικοσυστήματος, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αναστροφή του καταστροφικού για την οικονομία “brain drain”.

Τα ναυπηγεία Ελευσίνος κατά την ανάδοχο εταιρεία θα μπορούν να εξυπηρετούν 200-250 πλοία ετησίως. Ως προς τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, η εξαιρετικά επιτυχημένη διαχείριση της ιστορικής εταιρίας από το υπουργείο Ανάπτυξης έρχεται να πολλαπλασιάσει τον αριθμό των εξυπηρετούμενων πλοίων και να τονώσει σε σταθερή βάση το σύνολο της οικονομίας της χώρας και να σταθεροποιήσει σε ετήσια βάση την συνεισφορά της ναυτιλιακής κοινότητας και βιομηχανίας στην οικονομία, επειδή θα μειωθεί η υπερβολική εξάρτηση από τα ναύλα, τα οποία χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά υψηλή μεταβλητότητα. Θα πρέπει να γίνει ειδική αναφορά στην συμμετοχή της ναυπηγικής βιομηχανίας στην άμυνα της χώρας.

Αντισταθμιστικά οφέλη

Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις κατάφεραν μετά από πολλά χρόνια μειωμένων δαπανών, που είχαν επιβληθεί από την υπερβολική λιτότητα που βασάνισε τη χώρα μας, να εισέλθουν σε μια νέα τροχιά εξοπλισμού και αναβαθμίσεων. Το πολεμικό ναυτικό, που έχει πρωταρχικό ρόλο στην διασφάλιση των θαλάσσιων συνόρων μας, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του εκσυγχρονισμού. Η ύπαρξη σύγχρονων ναυπηγείων μπορεί να αποτελέσει δυνατό χαρτί για την ελληνική κυβέρνηση για αντισταθμιστικά οφέλη. Όταν μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού, που δραστηριοποιούνται χρόνια στην πολεμική βιομηχανία αντιληφθούν ότι τα ελληνικά ναυπηγεία μπορούν πλέον να λειτουργούν με αυστηρά ιδιωτικά οικονομικά κριτήρια και είναι σε θέση με την επάνδρωση και τον εξοπλισμό τους να συμμετέχουν σε προγράμματα κατασκευής φρεγατών και άλλων πολεμικών πλοίων, θα μπορούν να δεχτούν ευκολότερα την συμμετοχή τους σε ευρύτερα διεθνή προγράμματα παραγωγής πολεμικών πλοίων και εξοπλισμού. Η συμμετοχή αυτή θα λειτουργήσει ως μια μόνιμη πηγή εμπλουτισμού της τεχνογνωσίας των ελληνικών ναυπηγείων και μακροπρόθεσμα η συνεισφορά του συνόλου τους ως προς το ΑΕΠ της χώρας μας μπορεί να ξεπεράσει το 1%.

Συμπέρασμα

Η ελληνική κυβέρνηση έχει κατανοήσει ότι για να μπορέσει μια οικονομία να πετύχει μακροπρόθεσμη ανάπτυξη οφείλει να διευρύνει τον μεταποιητικό ιστό της. Στη χώρα, που αποτελεί το λίκνο της παγκόσμιας ποντοπόρου ναυτιλίας έπρεπε εδώ και πολλά χρόνια να είχε δοθεί έμφαση σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα. Ο αριθμός των πλοίων, που μπορεί δυνητικά να αποτελέσει πελάτες των ναυπηγείων αυτών, υπερκαλύπτει την κρίσιμη μάζα που απαιτείται για να καταστούν και τα τρία ναυπηγεία της χώρας μας βιώσιμα, ανταγωνιστικά και κερδοφόρα. Το βασικότερο όμως είναι ότι η επαναλειτουργία και ο εκμοντερνισμός των ναυπηγείων αυτών θα οδηγήσει σε αύξηση των πωλήσεων σειράς μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της ραχοκοκαλιάς της ελληνικής οικονομίας, που έχει χτυπηθεί βάναυσα από την επιβληθείσα λιτότητα της τελευταίας δεκαετίας. Μακάρι σύντομα και άλλοι τομείς της ελληνικής μεταποίησης να κινηθούν στο ίδιο αναπτυξιακό μονοπάτι, όπως τα ναυπηγεία της χώρας μας.

Φάνης Ματσόπουλος