Η αναλυτική σκέψη όλεθρος για τη θρησκευτική πίστη

Η θρησκευτική πίστη αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα και ισχυρότερα στοιχεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Πολλοί συνάνθρωποί μας μάλιστα θα ισχυρίζονταν με βεβαιότητα ότι η πίστη τους είναι αλύγιστη.

Σύμφωνα όμως με μία νέα ψυχολογική μελέτη, υπάρχει ένα στοιχείο το όποιο μπορεί να μειώσει την πίστη του ανθρώπου στην ύπαρξη του θείου. Ποιο; Η αναλυτική σκέψη (analytical thinking).

Η εν λόγω έρευνα συντάχτηκε από μελετητές του πανεπιστημίου της British Columbia στον Καναδά και δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Science.

Προκειμένου να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, οι ερευνητές διεξήγαγαν μία σειρά πειραμάτων, προσπαθώντας να μετρήσουν τη συσχέτιση μεταξύ θρησκευτικής πίστης και της ικανότητας για αναλυτική σκέψη.

Ένα από τα πειράματα στηρίχθηκε σε παλαιότερη έκθεση καθηγητών του πανεπιστημίου Harvard. Ανάμεσα στα ερωτήματα που τέθηκαν στους συμμετέχοντες, ήταν ένα που έλεγε: «Εάν μία μπάλα κι ένα ρόπαλο κοστίζουν συνολικά 1,10 ευρώ και το ρόπαλο κοστίζει 1 ευρώ περισσότερο από την μπάλα, πόσο κοστίζει η μπάλα»;

Η απάντηση που δίνουμε από διαίσθηση (intuitive thinking) είναι 10 λεπτά. Μόνο οι άνθρωποι που σκέφτηκαν το πρόβλημα προτού απαντήσουν έδωσαν τη σωστή απάντηση (5 λεπτά). Ερωτηθέντες που χρησιμοποιούσαν την ανάλυση παρά τη διαίσθηση σε αυτά τα προβλήματα λογικής έλαβαν χαμηλή βαθμολογία σε ξέχωρες μετρήσεις θρησκευτικής πίστης.

Σε ένα άλλο πείραμα, οι ερευνητές χώρισαν κάποιους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες. Στη μία ομάδα προσέφεραν σαν οπτικό ερέθισμα τον συμβολικό Σκεπτόμενο Άνδρα του Ροντέν ενώ στην άλλη τον Δισκοβόλο του Μύρωνα. Έπειτα, τους ζητήθηκε να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια για τη θρησκευτική τους πίστη.

Άνθρωποι που έβλεπαν τον Σκεπτόμενο Άνδρα σκόραραν χαμηλότερα σε αυτά τα τεστ συγκριτικά με τους υπόλοιπους. Οι ερευνητές είχαν φροντίσει να υπάρχει μία καλή μίξη θρησκευόμενων και μη θρησκευόμενων ανθρώπων στις δύο ομάδες.

Για τους μελετητές, τα ευρήματά τους υποδεικνύουν ότι η διαίσθηση, σε συνδυασμό με ποικίλους πολιτισμικούς παράγοντες, κάνουν τη θρησκεία πιο αποδεκτή στο μυαλό μας.

«Εάν δεν είσαι θρησκευόμενος, αυτό πιθανότατα οφείλεται στην [αναλυτική] σκέψη και στο συμπέρασμα ότι κάποια πράγματα είναι δύσκολο να τα πιστέψεις», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γουίλ Τζερβέις, ένας από τους συντάκτες της έρευνας.

«[Αυτό που φαίνεται] είναι ότι όταν σκέφτεσαι πιο κριτικά απορρίπτεις [πράγματα] που διαφορετικά θα ενέκρινες», συμφώνησε ο Ντάνιελ Κάχνεμαν, κάτοχος του βραβείου Νόμπελ και καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Princeton. «Σου λεει ότι υπάρχουν κάποια θρησκευτικά πιστεύω που, εάν οι πιστοί σκέφτονταν πιο κριτικά, ούτε οι ίδιοι δεν θα αποδέχονταν».
Πηγή: Συντάκτης: Greg Miller (Science), Επιμέλεια: Μαράκης Αλέξανδρος