Μπορεί τα Windows να έκαναν δημοφιλή στον πολύ κόσμο τα «παραθυρικά» λειτουργικά περιβάλλοντα (επιστημονικώς γνωστά ως γραφικές διεπαφές χρήσης - Graphical User Interface, GUI), αλλά η ιστορία των τελευταίων ξεκινάει αρκετά παλαιότερα. Από την δεκαετία του εξήντα τα πρώτα κομμάτια του παζλ κάνουν την εμφανισή τους: γραφικά προγράμματα, κέρσορες κατάδειξης, το ποντίκι. Μόνο που εμφανίζονται ανεξάρτητα και είναι περιορισμένης επιρροής. Η σύνθεση τους επέρχεται το 1973, με την εμφάνιση του Xerox Alto, του πρώτου υπολογιστή με γραφικό περιβάλλον χρήσης, ποντίκι και κατασκευή που θυμίζει πολύ αυτή των σημερινών προσωπικών υπολογιστών. Το σύστημα περιλάμβανε πρόγραμματα επεξεργασίας κειμένου και γραφικών, προγράμμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και ακόμα και ένα από τα πρώτα διαδικτυακά παιχνίδια πολλαπλών παικτών.
Το Alto ήταν σαφώς μπροστά από την εποχή του ―όπως και οι περισσότερες εφευρέσεις του ερευνητικού κέντρου της εταιρίας Xerox. Όμως, η εταιρία δεν κατόρθωσε να εκμεταλλευτεί όπως θα έπρεπε τις περισσότερες πατέντες της και παρέμεινε γνωστή στο ευρύ κοινό κυρίως για την καθιέρωση των φωτοτυπικών μηχανημάτων και (της συνώνυμης της τεχνικής) της «ξηρογραφίας».
Η επόμενη έκδοση του Alto ήταν το «Αστέρι», το Xerox Star, το 1981. Το λειτουργικό σύστημα του Star εισήγαγε έννοιες όπως «επιφάνεια εργασίας», «φάκελος», «εικονίδιο», «αντιγραφή», «επικόλληση» και άλλα που σήμερα θεωρούμε δεδομένα. Περιλάμβανε ακόμα προγράμματα διαμοιρασμού αρχείων (file sharing) και εκτυπωτών (print sharing). Δυστυχώς η τιμή του, 16.000 δολλάρια της εποχής εκείνης, καθιστούσε απαγορευτική την αγορά του για τις περισσότερες επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί εμπορική αποτυχία.
Η επόμενη εταιρία που κυκλοφόρησε κάτι αντίστοιχο ήταν η Apple. Πρώτη φορά το 1979, στελέχη της Apple, ανάμεσα τους και ο Στηβ Τζόμπς, επισκέφτηκαν το ερευνητικό κέντρο της Xerox για να εξετάσουν τις νέες παραθυρικές τεχνολογίες. Την επόμενη χρονιά η Apple προσέλαβε αρκετούς πρώην υπαλλήλους της Xerox με σκοπό την δημιουργία του δικού της παραθυρικού υπολογιστή. Αγόρασε, επίσης, από την Xerox τα δικαιώματα για την ανάπτυξη του δικού της γραφικού περιβάλλοντος χρήσης.
Ο γραφικός υπολογιστής της Apple, ή «Lisa» (από το όνομα της θυγατέρας του Τζομπς αλλά και από τα αρχικά του Local Integrated Software Architecture) κυκλοφόρησε τελικά το 1983. Η ακριβή τιμή του σε συνάρτηση με τον σχετικά αργό επεξεργαστή οδήγησε σε μέτριες πωλήσεις. Ήταν όμως το σκαλί για τη δημιουργία του επιτυχημένου επόμενου «πρότζεκτ» της Apple, του ιστορικού Macintosh (το όνομα παραπέμπει στην ομώνυμη αμερικάνικη ποικιλία μήλων). Ο Μάκιντος, που κυκλοφόρησε στις αρχές του 1984, ήταν ο πρώτος προσωπικός υπολογιστής με παραθυρικό περιβάλλον και ποντίκι που γνώρισε ευρεία κυκλοφορία και εμπορική επιτυχία ―η οποία συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Οι υπολογιστές τις σειράς Μάκιντος, βασισμένοι στο σύστημα Mac OS, χρησιμοποιήθηκαν δεόντως στις δεκαετίες του ‘80 και ‘90 από εταιρίες και επαγγελματίες ιδιώτες, αλλά η ακριβότερη τιμή τους σε σχέση με τα βασισμένα στο DOS PC τα περιόρισε σε ένα μικρό ποσοστό της συνολικής αγοράς υπολογιστών. Η εμφάνιση, πάντως, του Mac OS X, στα τέλη της δεκατίας του ‘90, και η συνακόλουθη επιτυχία του, αντέστρεψε ελαφρά το κλίμα.
Οι Ωραίοι Ξεχασμένοι
Την εποχή που η εμπορική αγορά κινείται ανάμεσα στα Windows και το Μάκιντος, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά ιδρύματα, και οι μεγάλες επιχειρήσεις με αυξημένες υπολογιστικές απαιτήσεις (όπως ο τραπεζικός τομέας) βασίζονται στο UNIX, μια οικογένεια λειτουργικών συστημάτων σχεδιασμένων για χρήση σε ευρεία γκάμα υπολογιστών (από σταθμούς εργασίας έως «ντουλάπια» με εκατοντάδες επεξεργαστές). Είναι συστήματα που έχουν δημιουργηθεί με γνώμονα την ασφάλεια, την αξιοπιστία, την ευελιξία και την διασυνδεσιμότητα. Αν και το UNIX αρχικά στηρίζονταν στην γραμμή εντολών τύπου DOS, σύντομα εμφανίστηκαν πολλαπλές λύσεις για παραθυρική εργασία ―με κυριότερο το σύστημα X-Windows που αναπτύχθηκε στο MIT το 1984, και το οποίο εξελίσσεται και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα, ως η βάση για τα σύγχρονα παραθυρικά περιβάλλοντα GNOME, KDE κλπ στο Linux και τις διάφορες εκδόχές του UNIX.
Σε αυτή την ιστορική αναδρομή θα ήταν άδικο να παραβλέψουμε ορισμένα καινοτόμα παραθυρικά περιβάλλοντα τα οποία είτε δεν γνώρισαν την απήχηση που τους έπρεπε, είτε η εποχή τους ήρθε και παρήλθε. Ένα από αυτά ήταν το GEM της Digital Research, το οποίο κυκλοφορούσε ως επέκταση σε PC που έτρεχαν DOS αλλά αποτέλεσε επίσης και το περιβάλλον χρήσης των προσωπικών υπολογιστών της Atari. Άλλο καινοτόμο λειτουργικό περιβάλλον ήταν το Workbench για τους υπολογιστές Amiga της Commodore, ένα από τα πρώτα περιβάλλοντα με ανεπτυγμένες «πολυμεσικές» δυνατότητες γραφικών και ήχου. Δυνατό στα πολυμέσα υπήρξε επίσης το NeXTSTEP, της εταιρίας NeXT που ίδρυσε ο Στηβ Τζομπς όταν διώχθηκε από την Apple. Το NeXTSTEP αγοράστηκε από την Apple το 1997 και αποτέλεσε την βάση για το σημερινό παραθυρικό περιβάλλον της. Αναφορά οφείλεται και στο OS/2, το οποίο αναπτύχθηκε από κοινού από τις IBM και Microsoft στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 ως διάδοχος του DOS, πρωτού η Microsoft αποφασίσει να αφιερωθεί στα Windows. Στοιχεία από το γραφικό περιβάλλον του OS/2 ενσωματώθηκαν απο την Microsoft στα Windows 3.0 και 95.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
