H πικρή ιστορία του ρέματος της Πικροδάφνης

Με πλήρη εξαφάνιση απειλείται ένα από τα μεγαλύτερα ρέματα του λεκανοπεδίου της Αττικής. Μπάζα, αστικά λύματα και απορρίμματα συνθέτουν την εικόνα του ρέματος της Πικροδάφνης.

Το τρίτο μεγαλύτερο σε μήκος ρέμα μετά τον Κηφισό και τον Ιλισσό παραμένει άγνωστο και καλά κρυμμένο στο μεγαλύτερο τμήμα του. Διασχίζει τις περιοχές του Βύρωνα, της Ηλιούπολης, του Αγίου Δημητρίου, του Αλίμου και εκβάλλει στο Παλαιό Φάληρο. Από τα 56 χιλιόμετρα συνολικού μήκους μόλις τα 19 χιλιόμετρα είναι ανοιχτά.

Το ρεπεράζ άρχισε αντίστροφα. Από την εκβολή του ρέματος της Πικροδάφνης προς την πηγή του σε μια πλαγιά του Υμηττού.

Το μικρό δέλτα που σχηματίζει στην ακτή του Έντεμ, δίπλα στη Μαρίνα Αλίμου έχει τη χαρακτηριστική βλάστηση των παραρεμάτιων εκτάσεων, δηλαδή πανύψηλες καλαμιές. Μια ματιά στην παραλία όπου το καλοκαίρι συγκεντρώνονται δεκάδες λουόμενοι καθημερινά, είναι αρκετή για να αποτρέψει ακόμη και τους πιο τολμηρούς να μπουν στο νερό. Στο νερό που κυλάει στο ρέμα επιπλέει αφρός και η εκβολή του ρέματος στη μια πλευρά είναι επιχωματωμένη από αμμόλοφους μπαζών και σκουπιδιών. Οικοδομικά υλικά, καροτσάκια σούπερ μάρκετ, τμήμα κάνης από σκόπευτρο όπλου, χερούλι αμφορέα κατά πάσα πιθανότητα αρχαίου, θαμμένοι κορμοί δέντρων, πλαστικά πήλινα σιφόνια παλαιών αποχετεύσεων, γκαζάκια, κάλτσες, μαξιλάρια και πεταμένα παπούτσια. Μέσα στην αμμουδιά, στο σημείο όπου φθάνει το κύμα, ένας πράσινος σωλήνας παρασύρεται από το νερό δίχως να είναι ευδιάκριτο τι εξυπηρετεί.
Η εικόνα του ρέματος στην Ηλιούπολη
Κοιτώντας κάτω από το γεφυράκι του δρόμου, δίπλα ακριβώς από τις γραμμές του τραμ, διακρίνουμε σκουπίδια που έχουν σκαλώσει στις καλαμιές, πλαστικές συσκευασίες, κουτάκια αναψυκτικών και στη νωπή άμμο υπάρχουν πατημασιές ανθρώπου, γεγονός που μαρτυρά ότι κάποιοι έχουν το ρέμα σαν πέρασμα. Και το πέρασμα τους οδηγεί στην παραλία όπου μέσα στις καλαμιές του αμμόλοφου ένα μαξιλάρι και μια κουβέρτα δείχνουν το πρόχειρο κατάλυμα μετανάστη που έχει το πόστο του σε κάποιο κοντινό φανάρι της Λεωφόρου Ποσειδώνος.

Στην άλλη πλευρά της Ποσειδώνος, διακρίνεται το προηγούμενο τμήμα του ρέματος. Θα ανεβούμε από το φανάρι της Μαρίνας Αλίμου την οδό Έλλης και θα κινηθούμε κατά μήκος του ρέματος. Τη θέα σε αρκετά σημεία κρύβει το τσιμεντένιο τοιχίο ενάμιση μέτρου. Το τοιχίο αποτέλεσε κενό χαρτί για τους λάτρεις των γκράφιτι. Πανύψηλοι ευκάλυπτοι διατηρούν κάπως το τοπίο της παραρεμάτιας φύσης. Κατά τ’ άλλα, αριστερά και δεξιά σε μικρή απόσταση από τις όχθες του ρέματος, είναι χτισμένα σπίτια. Από μονοκατοικίες μέχρι και πολυκατοικίες επτά ορόφων. Το πιο ανησυχητικό όμως εκ πρώτης τουλάχιστον όψης φαίνεται να είναι ότι στα όρια της αριστερής όχθης, στο ύψος του αριθμού 22 στην Έλλης, η μία παράγκα διαδέχεται την άλλη.

Ένας οικισμός από σπίτια με πλαστική σκέπη τύπου κεραμιδιών, με αυλές, γκαραζόπορτες, γραμματοκιβώτια, καλωδιώσεις της ΔΕΗ, που παρέχουν ρεύμα στις κατοικίες, πιάτα δορυφορικής τηλεόρασης, δωμάτια με ερ κοντίσιον, ταράτσες με ηλιακούς θερμοσίφωνες, μπαλκονάκια με γλάστρες, απλώστρες. Όλα βρίσκονται σχεδόν μέσα στο ρέμα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέσα στο ρέμα καταλήγουν τα οικιακά λύματα. Πεντακάθαρα διακρίνονται οι σωληνώσεις κάθε οικίας που ξεφορτώνεται τα βοθρολύματά της ρίχνοντάς τα στο ρέμα. Και όχι μόνο. Μέρα μεσημέρι ένας άνδρας βγήκε στη μικρή αυλή του και πέταξε στο ρέμα μία μπλε σακούλα απορριμμάτων. Η σακούλα σκάλωσε στις παρακείμενες καλαμιές. Η είσοδος των σπιτιών αυτών είναι από την οδό Πικροδάφνης και διοικητικά η έκταση ανήκει στο Παλαιό Φάληρο.

Προχωρήσαμε και μπήκαμε στον Άλιμο. Πολυκατοικίες μέσα στην παραρεμάτια έκταση, αποτελούν παραφωνία στην εικόνα της περιοχής που συντίθεται από ευκάλυπτους, καλαμιές, θάμνους και χλόη. Την ώρα που παρατηρούμε τα περιφραγμένα οικόπεδα με ελιές και καγκελόπορτες στις όχθες αλλά και τις σπασμένες πλαστικές καρέκλες, τους προφυλακτήρες και τα οικοδομικά υλικά στην κοίτη της Πικροδάφνης, δύο κίσσες προσγειώνονται στο δρόμο.

Ακολουθούμε αντίθετα τη φυσική ροή του ρέματος της Πικροδάφνης και βρισκόμαστε πλέον στον Άγιο Δημήτριο, επί της οδού Αγίου Δημητρίου. Το ρέμα εξαφανίζεται πίσω από μονοκατοικίες, επιχειρήσεις, καταστήματα. Η φυσική διαμόρφωση του εδάφους δείχνει ότι στο σημείο αυτό το ρέμα έκανε άνοιγμα, προτού μπαζωθεί.

Στη συμβολή της Αγίου Δημητρίου με την Άλκη Αργυριάδη, το ρέμα χάνεται καθώς οι οικιστικές ανάγκες πυκνώνουν και καλύπτουν τη θέα του. Σε ένα σημείο του δημιουργεί διακλάδωση και ξαναενώνεται.

Ανηφορίζουμε και έχοντας πλέον συναντήσει και αθλητικές εγκαταστάσεις επάνω στο ρέμα μπαίνουμε στο Δήμο της Ηλιούπολης. Μοναδική περιοχή στην οποία το ρέμα της Πικροδάφνης είναι συντηρημένο και εμφανές. Δίχως υπερβολή φαντάζει σαν ένας μικρός παράδεισος για τη γειτονιά που διασχίζει. Πέτρινα τειχία στηρίζουν τις όχθες, πέτρινη κοίτη, πλούσια βλάστηση, ψηλά δέντρα και παγκάκια. Ένας σωστός χώρος αναψυχής σε μία αρκετά πυκνοκατοικημένη περιοχή.

Έχοντας πλέον αποκτήσει μία εικόνα στους πρόποδες του Υμηττού για το πώς έπρεπε να είναι στο σύνολό του το ρέμα, προστατεύοντας φύση και πολίτες, διανύσαμε μία πανέμορφη διαδρομή προς τα ραντάρ για να εντοπίσουμε την πηγή. Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι το νερό της Πικροδάφνης αναβλύζει από δύο πηγές. Με το μάτι κοιτώντας προς το Σαρωνικό, ανάμεσα στα οικοδομικά τετράγωνα, διαγράφεται η νοητή γραμμή του ρέματος που καταλήγει δίπλα στη μαρίνα Αλίμου.

Συμπερασματικά, μοναδική εικόνα που ταιριάζει στην ομορφιά του ρου του ρέματος συναντά κανείς μόνο στο Δήμο της Ηλιούπολης, κοντά στη συνοικία Αστυνομικά. Η΄ και σε φωτογραφίες πριν από τη δεκαετία του ‘70, προτού δηλαδή μπαζωθεί.

Σήμερα, στο σύνολό της η Πικροδάφνη είναι βρώμικη, μπαζωμένη και εγκαταλελειμμένη στην τύχη της αφού η ανθρώπινη παρέμβαση στις περιοχές, τις οποίες διαπερνά, στοχεύει στο να «αξιοποιήσει» την ελεύθερη γη καλύπτοντας κάθε μέτρο του μήκους της.

 Διαβάστε επίσης το Οδοιπορικό του ΣΚΑΪ στον Υμηττό. Πατήστε ΕΔΩ

Πηγή: Της Λιάνας Θάνου