Υψηλές θερμοκρασίες άνω των 35 βαθμών Κελσίου που στην Ελλάδα είναι συνηθισμένες ήταν δύσκολα διαχειρίσιμες σε χώρες που οι περισσότερες οικίες δεν έχουν εγκατεστημένες μονάδες κλιματισμού-ψύξης ενώ σε πολλές βορειότερες χώρες η δασική πυρκαγιά ήταν σχεδόν άγνωστο φαινόμενο.
Από τότε και με την συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης πολλά συστήματα ενημέρωσης και διαχείρισης κινδύνων αναπτύχθηκαν σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Αυτά τα συστήματα γίνονται ολοένα και πιο απαραίτητα στον σχεδιασμό της πολιτικής προστασίας, καθώς αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν κλιματικός κίνδυνος, δηλαδή κίνδυνος από φυσικές καταστροφές που οφείλονται σε ακραία καιρικά φαινόμενα, γίνεται περισσότερο συχνός και πιο έντονος λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
Κρίνω σκόπιμο να περιγράψω με λίγα λόγια το παράδειγμα του Μηχανισμού Έγκαιρης Προειδοποίησης (Early Warning System) της πόλης Ταταμπάνυα στην βόρεια Ουγγαρία. Η πόλη έχει πληθυσμό 65.800 κατοίκους και είναι κατάφυτη. Έχει πολύ πράσινο εντός του αστικού ιστού, ενώ περιβάλλεται και από αστικό δάσος.
Οι τοπικές αρχές έχοντας την εμπειρία του 2003 και αντιλαμβανόμενες τους νέους ενδεχόμενους κλιματικούς κινδύνους, όπως αυτούς των πυρκαγιών ανέπτυξαν σε επίπεδο πόλης έναν μηχανισμό αντιμετώπισης τέτοιων καταστροφών, ο οποίος βασίζεται σε τρεις άξονες.
Ο πρώτος είναι ένα τοπικό σύστημα προειδοποιητικού συναγερμού, ο δεύτερος ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα και ο τρίτος η ενδυνάμωση των τοπικών αρχών, ιδιαίτερα σε θέματα πυρόσβεσης.
Το τοπικό σύστημα προειδοποιητικού συναγερμού (local early alert system) ενεργοποιείται όταν μέσω ειδικών μετεωρολογικών προβλέψεων και αναλύσεων με τη χρήση μοντέλων προκύπτει άμεσος κίνδυνος.
Ενημερώνεται η αρμόδια αρχή για την πολιτική προστασία και την δημόσια υγεία και αμέσως δημιουργείται μία λίστα με βασικές οδηγίες προς όλους τους πολίτες με κύρια πρόνοια για τις ειδικές ευάλωτες κατηγορίες όπως παιδιά, ηλικιωμένοι, καρδιοπαθείς.
Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης λαμβάνουν τις συγκεκριμένες οδηγίες και αμέσως ενημερώνουν το κοινό. Ταυτόχρονα ενημερώνονται και όλες οι δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστήμια, σχολεία μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και φαξ και ακολουθώντας το σχέδιο διαχείρισης κρίσης αντιδρούν ανάλογα. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι οι απλοί πολίτες και οι προαναφερόμενες κατηγορίες ενήλικων ευπαθών ομάδων ενημερώνονται άμεσα μέσω γραπτού μηνύματος στο κινητό τους για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν και για τις κινήσεις που θα πρέπει να κάνουν. Το σύνολο όλης αυτής της πληροφορίας ανανεώνεται κάθε 30 λεπτά.
Βασικό χαρακτηριστικό του περιγραφόμενου μηχανισμού είναι η πρόληψη, η οποία στηρίζεται σε ένα εκτεταμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το Smart Sun Educational Programme. Μέσω του προγράμματος αυτού οι μαθητές ενημερώνονται για τους κλιματικούς κινδύνους και τις φυσικές καταστροφές, για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν, με ποιους θα επικοινωνήσουν και πως θα διαχειριστούν τον εαυτό τους και τον συμμαθητή τους. Επιπλέον, εκπαιδεύονται και μεγάλες ομάδες ενηλίκων, όπως επιχειρηματίες και εργαζόμενοι οι οποίοι για παράδειγμα σε περίπτωση έντονου καύσωνα ακολουθούν συγκεκριμένο πρωτόκολλο σχετικά με τις ώρες εργασίας και ανάπαυσης, τις προμήθειες που πρέπει να έχουν, την αποφυγή εξωτερικών εργασιών.
Ο τρίτος άξονας είναι η ενδυνάμωση των αρχών ιδιαίτερα στον τομέα της δασοπροστασίας. Τόσο η πυροσβεστική, όσο και οι εθελοντές πυροσβέστες και σχετικές ΜΚΟ εκπαιδεύονται ειδικά για τον τρόπο αντιμετώπισης πυρκαγιάς σε αστικό πράσινο και περιαστικό δάσος. Ένα εγκατεστημένο σύστημα παρατήρησης μέσω πύργων, καμερών και άλλων τεχνολογικών μέσων χρησιμοποιείται για τον άμεσο εντοπισμό της εστίας της φωτιάς.
Τέλος, μία κεντρική ιστοσελίδα ενημερώνει πολίτες, φορείς και υπηρεσίες ανά πάσα ώρα και στιγμή για το ενδεχόμενο κινδύνου φυσικής καταστροφής, τον τρόπο αντίδρασης καταγράφοντας συνεχώς κλιματικές και μετεωρολογικές παραμέτρους (θερμοκρασία, υγρασία, βροχόπτωση, ακτινοβολία, συγκέντρωση επικίνδυνων αερίων).
Όλα τα παραπάνω, όσο και αν φαίνεται παράξενο, συντονίζονται από ένα κέντρο που εδρεύει στο Δήμο. Το συντονιστικό αυτό κέντρο ταυτόχρονα αποτελεί και μία αμφίδρομη βάση επικοινωνίας στην οποία οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν για παροχή οποιασδήποτε πληροφορίας ή αναφοράς προβλήματος.
Όλα τα παραπάνω είναι υπηρεσίες χωρίς υψηλά κόστη αλλά με μεγάλη προστιθέμενη αξία. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το συντονιστικό κέντρο κοστίζει 15.000€ ανά έτος, όσο και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αναφέρθηκε προηγουμένως.
Το περιγραφόμενο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης έχει λειτουργήσει στην Ταταμπάνυα αρκετές φορές από το 2009 έως σήμερα, έχει σώσει ζωές και περιουσίες και έχει αυξήσει την γενικότερη ανθεκτικότητα της πόλης στην κλιματική αλλαγή.
Με αφορμή την καταστροφή βιβλικών διαστάσεων στην Νοτιοανατολική Αττική, σκέφτομαι τον έστω και έναν συμπολίτη μας που τελικά θα είχε σωθεί αν:
Είχε ενημερωθεί για τον μεγάλο κίνδυνο πυρκαγιάς από τον οποίο απειλούνταν η ζωή του.
Είχε ενημερωθεί για το πως προληπτικά θα έκανε το σπίτι και την περιουσία του λιγότερο ευάλωτα σε αυτόν τον κίνδυνο.
Είχε λάβει ένα sms στο κινητό του που να του έλεγε ότι θα έπρεπε να μην χρησιμοποιήσει αυτοκίνητο, να είχε τυλιχτεί με μία βρεγμένη πετσέτα και να ακολουθούσε συγκεκριμένη οδό διαφυγής προς συγκεκριμένο χώρο που δεν θα αντιμετώπιζε κίνδυνο η ζωή του.
Οι τοπικές αρχές όπως η δημοτική αστυνομία, τροχαία ήξεραν άμεσα προς τα που θα έπρεπε να κατευθύνουν τον κόσμο.
Το ΕΚΑΒ και η πυροσβεστική είχαν εντοπίσει εκ των προτέρων τις οικίες εκείνων των ηλικιωμένων ή των ατόμων που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν εύκολα και να τους βοηθήσουν άμεσα.
Οι παραπάνω σκέψεις αποτελούν έναν ελάχιστο φόρο τιμής σε όλα τα θύματα, ιδιαίτερα στα νέα παιδιά και τις οικογένειές τους με την ευχή την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε τέτοια φαινόμενα να είμαστε όλοι περισσότερο έτοιμοι και ενημερωμένοι.
Δημήτρης Βολουδάκης
Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Διαχειριστής Έργων Προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή
Πηγή: Δημήτρης Βολουδάκης - Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
