Να σώσουμε τους ωκεανούς, αλλά πώς;

«Εάν οι άνθρωποι δεν διαχειριστούν καλύτερα τις θάλασσες, τότε οι ωκεανοί θα αλλάξουν με δραματικό τρόπο», προειδοποίησε ο ωκεανογράφος Μάρτιν Φίζμπεκ κατά την παρουσίαση στο Βερολίνο της 4ης Παγκόσμιας Ωκεανογραφικής Επιθεώρησης (WOR). Σε 130 σελίδες 250 επιστήμονες από το Ινστιτούτο του Κίελου με ειδίκευση στην αλλαγή του κλίματος και των ωκεανών παρουσιάζουν το ερευνητικό τους πρόγραμμα με τίτλο «Ωκεανός του μέλλοντος». Μεταξύ άλλων παραθέτουν προτάσεις για βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών, αφού τα ? του πλανήτη μας καλύπτονται από νερό.

«Ισορροπία στην οικολογία, τον άνθρωπο και την οικονομία»

Η πραγματικότητα είναι ότι ο άνθρωπος έχει ωφέλεια από τις θάλασσες και τις ακτές της. Τις χρησιμοποιεί ως μέσο μεταφοράς, ως πηγή τροφής και πρώτων υλών και ως χώρο διασκέδασης. Οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι από την υπεραλίευση, τη διοχέτευση δηλητηριωδών ουσιών και τη διάνοιξη αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου διαταράσσεται το οικοσύστημα. Αρνητική επίδραση μπορεί να έχουν ο τουρισμός και η εξόρυξη μεταλλευμάτων από το βυθό. Επιπλέον, από τις 20 μητροπόλεις με πάνω από 10 εκ. κατοίκους οι 13 βρίσκονται κοντά σε ωκεανούς. Ο Μάρτιν Φίζμπεκ περιγράφει ως εξής τις μελλοντικές προκλήσεις: «Θα πρέπει να φέρουμε σε ισορροπία την οικολογία, την οικονομία και τον άνθρωπο».

Ο Κόνραντ Οτ, καθηγητής Φιλοσοφίας και Ηθικής του Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Κίελου, προβάλλει το επιχείρημα ότι σε πολλές χώρες προτεραιότητα έχει η καταπολέμηση της φτώχειας και έτσι η διάσταση της προστασίας του περιβάλλοντος μπαίνει σε δεύτερη μοίρα ή θεωρείται είδος πολυτελείας των χωρών της Δύσης. O Οτ μαζί με άλλους συγγραφείς της έκθεσης υποστηρίζουν την επιστροφή σε μια ισχυρή εκδοχή της λέξης βιωσιμότητα, όπου θα δίνεται βάρος στη διατήρηση ή την επιστροφή της φυσικότητας σε όλα τα αποθέματα της φύσης. Ακούγεται πιο πολύπλοκο από ό,τι είναι, αλλά με ένα παράδειγμα διευκολύνεται η κατανόηση. Η ισχυρή εκδοχή της βιωσιμότητας απορρίπτει την καταστροφή των μαγκρόβιων τροπικών δασών, η ασθενής αποδέχεται τη μετατροπή τους σε φάρμες εκτροφής γαρίδων και τουριστικά κέντρα.

Σωστές κατευθύνσεις από την πολιτική

Η Κίνα σύμφωνα με τον καθηγητή Οτ είναι κλασσικό παράδειγμα χώρας ασθενούς βιωσιμότητας, μιας και επιτρέπει την αποδόμηση φυσικών πόρων για την οικοδόμηση υποδομών, πανεπιστημίων, πόλεων και εντατική γεωργική εκμετάλλευση της γης. Αντίθετα η ισχυρή βιωσιμότητα επιβάλλει την αύξηση των αποθεμάτων σε ψάρια και την προστασία των μορφών ζωής στο νερό. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η διαφορετική πολιτική σε ότι αφορά τις θάλασσες. «Υπάρχει μια μεγάλη σειρά από θεσμούς και οργανώνεις που ασχολούνται με την προστασία ή τη διαχείριση των θαλασσών και των ακτών τους», λέει ο Φίζμπεκ. «Στην Ευρώπη έχουμε ξεκινήσει να βάζουμε κοινούς κανόνες, αλλά δεν υπάρχει συντονισμός με άλλες ηπείρους, αν και μοιραζόμαστε τον ίδιο ωκεανό». Επισημαίνει δε ότι σε όσον αφορά την πυκνοκατοικημένη Ευρώπη οι χώρες κάνουν χωροταξικά σχέδια στις ακτές τους.

«Η πολιτική θα πρέπει να δώσει τις σωστές κατευθύνσεις, όπως και η κοινωνία των πολιτών» υποστηρίζει ο Μάρτιν Φίζμπεκ. «Κατά της πλαστικής σακούλας και άλλων σκουπιδιών στη θάλασσα ο καθένας μπορεί να συμβάλει. Και εμείς οι καταναλωτές μπορούμε να αγοράζουμε ψάρια αλιευμένα με βιώσιμο τρόπο». Ο Γερμανός επιστήμονας θεωρεί ότι στη Γερμανία υπάρχει αγορά για προϊόντα με ειδική ετικέτα με την οποία να δηλώνεται η προέλευσή τους, όπως γίνεται με το κρέας. Σε άλλες χώρες η οικολογική συνείδηση σε περιβαλλοντικά θέματα δεν είναι τόσο προχωρημένη.

Πηγή: Deutsche Welle - Κάριν Γέγκερ / Ειρήνη Αναστασοπούλου