Κλείσιμο

Ανάλυση: Πρόβλημα η διπλωματία του Ιράν για την πυρηνική συμφωνία

Καθώς ο έκτος γύρος των συνομιλιών της Βιέννης με στόχο την αποκατάσταση της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν του 2015 ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο, δεν υπήρχαν δημόσιες δηλώσεις ανώτερων Αμερικανών, Ευρωπαϊκών, Γερμανών, Ιρανών και Ρώσων διπλωματών σχετικά με τις διαπραγματεύσεις. Όπως όλα έδειξαν οι συνομιλίες ήταν πετυχημένες, όμως οι υπόλοιπες αποφάσεις έπρεπε να ληφθούν σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας σε κάθε μια από τις αντίστοιχες πρωτεύουσές τους. Σύμφωνα με διεθνείς αναλύσεις το πρόβλημα του Ιράν εντοπίζεται στην κορυφαία διπλωματία του.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο τότε Πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ροχανί δήλωσε τότε ότι οι συνομιλίες είχαν προχωρήσει μέχρι στιγμής αλλά δεν υπήρχαν εναπομείναντα ουσιαστικά εμπόδια για την αποκατάσταση της συμφωνίας. Ο Μιχαήλ Ουλιάνοφ, μόνιμος εκπρόσωπος της Ρωσίας σε διεθνείς οργανισμούς στη Βιέννη, πρόσφερε μάλιστα ένα χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη τελικής συμφωνίας: «Έχουμε όλες τις πιθανότητες να φτάσουμε στο τελικό σημείο των διαπραγματεύσεών μας, ίσως ακόμη και μέχρι τα μέσα Ιουλίου, εκτός και αν κάτι εξαιρετικό και αρνητικό συμβαίνει.", είπε χαρακτηριστικά.

«Σίγουρα, κάτι εξαιρετικό και αρνητικό φαίνεται να έχει ξεδιπλωθεί—δηλαδή, οι συνέπειες της εκλογής του Ebrahim Raisi ως προέδρου του Ιράν», ήταν τα λόγια του. Είναι δεδομένο πως τα βασικά μέρη της διοίκησης του Raisi γνωρίζουν σίγουρα τα οικονομικά οφέλη από την αναβίωση της συμφωνίας. Αλλά έχει γίνει όλο και πιο εμφανές ότι οι διορισμοί του Ραΐσι στο τιμόνι του μηχανισμού εξωτερικής πολιτικής του Ιράν δεν συνάδουν με τον δεδηλωμένο στόχο του να αναβιώσει διπλωματικά τη συμφωνία.

Αρχικά, ο νέος υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν έχει κατά καιρούς υποστηρίξει εσφαλμένες απόψεις σχετικά με τη συμφωνία του 2015 και τον τρόπο με τον οποίο ΕΕ-Η.Π.Α είχαν συζητήσει στο πλαίσιο της συμφωνίας. Από την αρχή της θητείας του, έχει εκδώσει πολλές φορές συγκεχυμένες δηλώσεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα επανέναρξης των συνομιλιών, τις οποίες όμως αντικρούει ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών.

Η σύγχυση επιδεινώθηκε αργότερα όταν ο Amir-Abdollahian πρότεινε στην κυβέρνηση Μπάιντεν να ξεπαγώσει 10 δισεκατομμύρια δολάρια ιρανικών χρημάτων πριν επιστρέψει το Ιράν στις συνομιλίες. Αλλά περισσότερο από τη σύγχυση των παγκόσμιων δυνάμεων σχετικά με τις προθέσεις του Ιράν, οι δηλώσεις αποκάλυψαν την έλλειψη κατανόησης της εσωτερικής αμερικανικής πολιτικής από τον υπουργό και τον τρόπο με τον οποίο περιορίζει το φάσμα των πιθανών μέτρων που μπορεί ρεαλιστικά να ακολουθήσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν για να σώσει τη συμφωνία. Τέτοιες παρατηρήσεις έχουν προκαλέσει ακόμη και οργή μεταξύ άλλων μερών στη συμφωνία. Ακόμη και οι Ρώσοι, υποτιθέμενοι σύμμαχοι του Ιράν, δεν μπόρεσαν να συγκρατηθούν από το να γελοιοποιήσουν τη «μπερδεμένη γλώσσα» που χρησιμοποίησε ο νέος υπουργός.

Πρέπει να αναρωτηθεί κανείς εάν αυτή η εξωτερική πολιτική της χώρας διαθέτει την ευαισθησία, τη διπλωματική φινέτσα και την τεχνοκρατική τεχνογνωσία που απαιτούνται για ένα εγχείρημα τόσο περίπλοκο και λεπτό όσο η αναζωογόνηση της πυρηνικής συμφωνίας. Και η διπλωματική ικανότητα ελιγμών του Ιράν υπονομεύεται περαιτέρω από άλλους περιορισμούς που έχουν να κάνουν λιγότερο με την κυβέρνηση Raisi και περισσότερο με τον άνθρωπο στην κορυφή της δομής εξουσίας του Ιράν, τον Χαμενέι.

Για παράδειγμα, ο Χαμενεΐ έχει απαγορεύσει στους Ιρανούς διαπραγματευτές να συναντηθούν απευθείας με τους Αμερικανούς ομολόγους τους. Αυτή η μακροχρόνια πολιτική όχι μόνο είναι περιττή, αλλά χρησιμεύει επίσης στον περιορισμό της ιρανικής διπλωματίας. Σύμφωνα με όσους γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις, η απαγόρευση απλώς επιβράδυνε τη διαδικασία και αύξησε την πιθανότητα παρεξηγήσεων μεταξύ των διαφορετικών πλευρών, υπονομεύοντας έτσι τον στόχο του Ιράν για άρση των κυρώσεων. Θεωρεί την Τεχεράνη ως ένα άκαμπτο κόμμα που ενδιαφέρεται περισσότερο να περιπλανηθεί και να δοκιμάσει την υπομονή των άλλων μερών παρά να καταλήξει σε συμβιβασμό.

Πηγή: Foreign Policy