Του Δημήτρη Δαμιανού
Τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή το πραγματικά φρικιαστικό έγκλημα στα Γλυκά Νερά, έχει ξεκινήσει μία μεγάλη συζήτηση στην ελληνική κοινωνία ως προς την επάρκεια των νόμων.
"Όταν λέμε ισόβια να είναι ισόβια", "να καταργηθούν οι άδειες στους κρατούμενους", "αυστηρότητα" και "μηδενική ανοχή" είναι κάποιες από τις φράσεις που ακούγονται και πράγματι είναι απόψεις κατανοητές, όταν έρχεται κανείς αντιμέτωπος με τόσο ειδεχθή εγκλήματα, που δεν τα χωρά ο ανθρώπινος νους.
Ωστόσο, επιβάλλεται με ψυχραιμία να δούμε την μεγάλη εικόνα: η χώρα μας παραμένει Κράτος Δικαίου και ως τέτοιο πρέπει να εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει τις παραβατικές συμπεριφορές.
Από την εμπειρία μου στο δικαστικό ρεπορτάζ, μπορώ να καταθέσω ότι όποτε οι δικαστές έρχονται αντιμέτωποι με τόσο βαριά εγκλήματα, δεν έχουν καμία διάθεση επιείκειας - τουλάχιστον στο λεγομενο "βαρύ ποινικό εγκλημα". Θυμηθείτε μερικά από τα σοκαριστικά εγκλήματα στην ελληνική κοινωνία: ισόβια κάθειρξη συν δέκα χρόνια επέβαλε το πρωτόδικο δικαστήριο για την φρικιαστική δολοφονία και βιασμό της Ελένης Τοπαλούδη. Αντίστοιχη ποινή επέβαλαν τα δικαστήρια στο δράστη της δολοφονίας της Δ.Ζέμπερη, δις ισόβια συν εννέα μήνες.
Οι άδειες σε κρατούμενους χορηγούνται υπό προυποθέσεις, εφόσον το Συμβούλιο των φυλακών κρίνει οτι ο φυλακισμένος πληροί τις προϋποθέσεις αυτές. Το ίδιο ισχύει και για τα ελαφρυντικά, όποτε αυτά χορηγούνται.
Δεν ισχυρίζομαι ότι στην ελληνική δικαιοσύνη όλα είναι καλώς καμωμένα: αντιθέτως, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κακής εφαρμογής των νόμων. Ο σκοπός του άρθρου όμως είναι να καταδείξει ότι η λύση στη βαριά εγκληματικότητα δεν είναι η παραπάνω αυστηροποίησή τους.
Ας δούμε τι ισχύει σε μερικές άλλες ευρωπαικές χώρες. Στη Γαλλία, η ανώτατη ποινή είναι τα 30 χρονια. H Iσπανία προβλέπει ποινή 10 - 15 ετών για την ανθρωποκτονία. H Σουηδια, που συχνα αναφερεται ως "καλο παραδειγμα" εφαρμογης των νομων και του κοινωνικου κρατους, προβλεπει ως ανωτατη ποινη τα 14 χρονια. Η γειτονικη της Νορβηγια επιβαλλει ως "εσχάτη των ποινών" τα 21 χρόνια. Αποτέλεσμα αυτού, ένας από τα πιο μισητά πρόσωπα στον πλανήτη, ο Αντερς Μπρέιβικ, που δολοφόνησε 77 εφήβους και νέους στο νησί της Ουτόγια το 2011, καταδικάστηκε σε ποινή 21 ετών: μάλιστα, κατά το νορβηγικό νόμο, το 2022 θα εξεταστεί εάν θα εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής στη φυλακή, αφού ο κανόνας εκεί αναφέρει πως μετά τα 10 πρώτα χρόνια κράτησης, ο κατάδικος εκτίει το υπόλοιπο της ποινής εκτός φυλακής, με περιοριστικούς όρους.
Αν δει κανείς αντίστροφα τα στατιστικά και πάλι θα φτάσει στο ίδιο συμπέρασμα: σε χώρες όπου οι ποινές είναι αυστηρότερες και άρα οι κρατούμενοι στις φυλακές είναι περισσότεροι, αυτό δεν έχει συνοδευτεί από μείωση της εγκληματικότητας.
Ποια είναι λοιπόν η λύση; Πέραν από τις όποιες ευθύνες έχουν οι κυβερνήσεις, που οφείλουν να παίρνουν όλα τα μέτρα για την προστασία των πολιτών, η λύση που πρέπει να δώσει η κοινωνία θα έρθει μόνο μέσω της παιδείας: η ενίσχυση της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας και του αλτρουισμού μεταξύ των πολιτών είναι το μόνο "φάρμακο" για να μειωθούν οι αντικοινωνικές συμπεριφορές.
Είναι πολύ εύστοχο το σύνθημα που ακούστηκε τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή την περίπτωση του επιδειξία της Ν.Σμύρνης: Το πρόβλημα θα λυθεί όχι αν "προστατεύσουμε τις κόρες μας" αλλά αν "εκπαιδεύσουμε τους γιους μας". Αν εξηγήσουμε στα παιδιά μας ότι το πρόβλημα δεν θα λυθεί όταν ο δράστης ενός σοκαριστικού εγκλήματος "σαπίσει στη φυλακή", αλλά όταν τους μιλήσουμε με υπομονή για τα αίτια των εγκλημάτων, τους δείξουμε τον τρόπο που θα αποφεύγουν τις κακοτοπιές μέσω της εκπαίδευσης, της τέχνης, του πολιτισμού και της επιστημονικής τους κατάρτισης.
Είναι υπόθεση όλων μας να δώσουμε στις επόμενες γενιές τα κατάλληλα εφόδια για να γίνουν χρήσιμα μέλη της κοινωνίας και να αποφεύγουν αντικοινωνικές ή εγκληματικές συμπεριφορές.
