Ο Βασίλης Παπαβασιλείου είναι χωρίς αμφιβολία μια από τις σπάνιες περιπτώσεις καλλιτέχνη διανοούμενου, με πολύχρονη και εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσία στο θέατρο αλλά και στα γράμματα.
Όποιος τον ακούει στις κυριακάτικες εκπομπές του Άρη Πορτοσάλτε στο ραδιόφωνο του Σκάι, για την αρχαία τραγωδία, θα εκτιμά σίγουρα την ευρυμάθεια και την στέρεα σκέψη του. Πρόσφατα
έδωσε μια συνέντευξη στην κ. Ανέστη στο Protagon και ρωτήθηκε για τον Μάρκο Σεφερλή. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερα εξοικειωμένος με την δουλειά των δύο ανδρών για να γνωρίζει ότι καταλαμβάνουν τα δυο αντίθετα άκρα της θεατρικής παραγωγής.
Εύκολα θα μπορούσε ο κ. Παπαβασιλείου να υποστηρίξει ότι άλλες αξίες υπηρετεί αυτός, άλλες ο Μάρκος, δεν έχουμε καμία σχέση καλλιτεχνικά και αισθητικά. Είπε περίπου το αντίθετο. Είμαστε και οι δύο λειτουργοί του υψίστου είδους που λέγεται διασκέδαση, επισήμανε, και εργαζόμαστε σε μια πληθυντική κοινωνία από άποψης παιδείας και καλλιέργειας. «Εγώ δεν είμαι έτοιμος, πρόσθεσε, σε ανθρώπους που βγαίνουν στη σκηνή, που δίνουν τη μάχη με τα μέσα τους και τα όπλα τους, να τους πω “Ερρέτω αυτός, ζήτω ο άλλος”. Όχι!»
Ένας κακοπροαίρετος θα μπορούσε ίσως να ισχυριστεί πως πρόκειται για συντεχνιακή αλληλεγγύη.Πρόκειται όμως για κάτι πιο ουσιαστικό. Ο Παπαβασιλείου γνωρίζει τι σημαίνει βγαίνω στη σκηνή, καταλαβαίνει τις δυσκολίες της τέχνης τους κι έτσι μπορεί και μπαίνει στη θέση του άλλου. Μπορεί να τον καταλάβει. Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι δεν θα ασκήσει κριτική. Όμως θα είναι μια κριτική που δεν θα εξαντλείται στο μαύρο άσπρο, θα μπορεί να δει ολόκληρη την εικόνα με τις σύνθετες πλευρές της.
Ότι ακριβώς απουσιάζει σήμερα από τον δημόσιο διάλογο. Ποτέ δεν ήμασταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να μπούμε στη θέση του άλλου. Άλλωστε κάτι τέτοιο προϋποθέτει συνειδητή προσπάθεια να αμφισβητήσεις τα πιστεύω σου. Όμως με τα σόσιαλ μίντια η τάση αυτή έχει γίνει πολύ πιο ισχυρή. Κατ´ αρχήν επειδή κινούμαστε σχεδόν αποκλειστικά σε μια φούσκα ομοϊδεατώνφίλων με τους οποίους συνήθως συμφωνούμε. Ένας Βρετανός δημοσιογράφος παρατηρούσε χαρακτηριστικά ότι την επομένη του Brexit στην σελίδα του, ούτε ένας φίλος του δεν πανηγύριζε. Κατάλαβε έτσι γιατί τον αιφνιδίασε το αποτέλεσμα.Ίσως πιο σημαντικό ωστόσο είναι ότι δεν μπόρεσε να καταλάβει τις ανησυχίες και τα βαθύτερα κίνητρα όσων ψηφισαν διαφορετικά από αυτόν. Η προσπάθεια να τους πείσει ήταν εκ των προτέρων υπονομευμένη. Κι αυτό επειδή φυσικά ποτέ δεν μπόρεσε να μπει στη θέση τους.
Το ενδιαφέρον είναι ότι μεταξύ των φίλων σπάνια ανταλλάσουμε επιχειρήματα ή εμβαθύνουμε στις απόψεις μας. Όχι. Η συντριπτική πλειονότητα των δημοσιεύσεων είναι στην πραγματικότητα έμμεσες αναφορές που εγγράφονται σχεδόν ασυνείδητα μέσα μας. Αστειάκια, μικρές και ενδεχομένως αθώες διαστρεβλώσεις, συσχετισμοί χωρις λογική βάση, είναι τα πολλά μικρά που επιβεβαιώνουν την συνοχή της ομάδας, επιβάλουν τον κομφορμισμό και συντηρούν την διανοητική τεμπελιά. Κινούμαστε μεταξύ διαπλεκόμενων ακροδεξιών παπαγάλων και κεντροαριστερών γυρολόγων που πιάνουν πουλιά στον αέρα.
Και βέβαια όταν τα πράγματα δυσκολεύουν υπάρχουν τα διαχρονικά «κοίτα ποιος μιλάει» ή «τώρα το λέτε αλλά χθες κάνατε τα ίδια». Στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας αντιπαράθεσης εξαντλείται σ αυτή την επιχειρηματολογία. Όταν στριμωχτεί ο συριζαίος θα υπενθυμίσει πάντα «ποιοι χρεοκόπησαν την χώρα». Κι όταν θα κληθεί να αποδοκιμάσει τους προπηλακισμούς ο νεοδημοκράτης ή ο κιναλίτης σχεδόν ποτέ δεν θα παραλείψει να προσθέσει «ναι αλλά κι εσείς τα ίδια κάνατε». Το απόλυτο όπλο όχι μόνο για να μην κάνεις ούτε βήμα από τις απόψεις σου,αλλά και για να είσαι απολύτως βέβαιος ότι έχεις δίκιο.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Timothy Berners Lee, ο εφευρέτης του διαδικτύου, υποστήριξε ότι θα πρέπει να υπάρξει διεθνής κινητοποίηση για να προστατευθούμε από την καταχρηστική αξιοποίηση του ίντερνετ. Και το πρώτο βήμα θα είναι να καταλάβουμε, μετά από συστηματική διεπιστημονική έρευνα, τους άπειρους τρόπους μέσα από τους οποίους επηρεάζει την ζωή μας. Ένας είναι σίγουρα ότι έχει συμβάλει στο να κάνει την πολιτική ζωή πολύ πιο διχαστική, να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από το πρίσμα του εμείς και αυτοί.
Είμαστε χωρισμένοι σε φυλές κι αυτό γίνεται χωρίς να το καταλαβαίνουμε με έναν τρόπο σχεδόν φυσικό. Στο ίντερνετ βλέπετε ο θάνατος δεν έρχεται μ ένα χτύπημα στο κεφάλι αλλά με άπειρες μικρές μαχαιριές.
