Ένα αποτυχημένο παράδειγμα αναστροφής του brain drain

Στην Ελλάδα των μνημονίων το brain drain δηλαδή η φυγή νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, για να μπορέσουν να βρουν επαγγελματική διέξοδο και αποκατάσταση ήταν ένας από τους χειρότερους εφιάλτες που στοίχειωσε πολλές οικογένειες.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις από το 2008 έως το 2016 υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 450.000 Έλληνες αναζήτησαν εργασία στο εξωτερικό, ενώ με την τελευταία έρευνα της ICAP People Solutions (2018) στην οποία σκιαγραφείται το προφίλ αυτών των ανθρώπων, ξεχωρίζει το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο (53% κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου, 20% πτυχιούχοι, 8% διδάκτορες), αλλά και η σχετικά μικρή τους ηλικία (οι μισοί είναι κάτω από 35 ετών). 

Το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο καθώς αυτή η επιστημονική και οικονομική ελίτ, που θα μπορούσε με τις υψηλές επαγγελματικές της δεξιότητες  να συμβάλλει σημαντικά στις όποιες  πιθανότητες ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.

Το πιο απαισιόδοξο μάλιστα είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς δεν σχεδιάζουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, καθώς εκτιμούν ότι πολύ δύσκολα να βρουν στην Ελλάδα το επαγγελματικό περιβάλλον και τις μισθολογικές αμοιβές που έχουν εξασφαλίσει στο εξωτερικό. Και σίγουρα δεν θα επιστρέψουν ποτέ στην Ελλάδα, αν μιλήσουν με συναδέλφους τους που είχαν την εμπειρία να προσληφθούν από τα ελληνικά πανεπιστήμια μέσω του προγράμματος του ακαδημαϊκού υποτρόφου. 

Πρόκειται για πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ και αφορά την πρόσληψη νέων επιστημόνων κατόχων διδακτορικού με σύμβαση εργασίας για την παροχή διδακτικών ωρών σε αντίστοιχα τμήματα. Όμως μας είπαν κάποιοι από αυτούς αν και βρίσκονται ήδη στην 6η εβδομάδα διδασκαλίας, όπου παρίστανται κανονικά μέχρι χθες δεν είχε υπογραφεί η σχετική σύμβαση εργασίας και προφανώς παραμένουν ανασφάλιστοι αλλά και απλήρωτοι.

Στις ερωτήσεις τους για το πότε θα προχωρήσουν οι διαδικασίες του παραπέμπουν στις υπηρεσίες του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) που είναι υπεύθυνο για την διάθεση και διαχείριση κονδυλίων και οι υπεύθυνοι τους διαβεβαιώνουν ότι οι όποιες εκκρεμότητες θα ρυθμιστούν στο μέλλον... Δηλαδή, τους διαβεβαιώνουν πως το πρόβλημα είναι υπαρκτό. 
Πολλοί επιστήμονες, λοιπόν, χάνουν το κίνητρο να παραμείνουν στην Ελλάδα και να εργαστούν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η πάγια πρακτική που υπάρχει στο ελληνικό πανεπιστήμιο είναι οι όποιες αμοιβές των "συμβασιούχων" πανεπιστημιακών να είναι ετεροχρονισμένες. Βεβαίως, αυτοί ονομάζονται αυτή τη στιγμή συμβατικά συμβασιούχοι αφού εργάζονται χωρίς την υπογραφή σύμβασης…

Πολλές φορές οι επιστήμονες αυτοί προσφέρουν έργο, είτε διδακτικό είτε ερευνητικό, χωρίς να έχουν υπογράψει σύμβαση και αμείβονται ακόμη και μετά από την λήξη του ακαδημαϊκού εξαμήνου. 

Παρόμοια πρακτική έχει αναφερθεί να ακολουθείται και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο για το Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό Προσωπικό. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι μια "στρατιά" συμβασιούχων πανεπιστημιακών που αναγκάζεται να κάνει τρεις και τέσσερις διαφορετικές δουλειές για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις καθημερινές υποχρεώσεις. 

Δεν θα χαθούν τα χρήματα άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που νέοι επιστήμονες του προγράμματος θα πληρωθούν ετεροχρονισμένα. Έχει συμβεί και στο παρελθόν.
Το σίγουρο όμως είναι ότι τέτοιες πρακτικές από την πολιτεία, όχι μόνο δεν μπορούν να κρατήσουν τους νέους επιστήμονες, αλλά μάλλον τους ωθούν στην αναζήτηση να βρουν επαγγελματική διέξοδο στο εξωτερικό.