«Κλειδί» η αλληλουχία των θεραπειών στην αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου του προστάτη

Συνέντευξη κύριου Ευάγγελου Μπουρνάκη, Παθολόγος Ογκολόγος,  Επιστημονικός Συνεργάτης, Πανεπιστημιακό  Νοσοκομείο Αθηνων «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ»

Είναι γεγονός  ότι σε γενικές γραμμές ο καρκίνος του προστάτη είναι μια αντιμετωπίσιμη νόσος και σε σημαντικότατο ποσοστό ιάσιμη. Στη μάχη κατά του καρκίνου του προστάτη, την τελευταία δεκαετία έχουν ανακαλυφθεί ισχυρές θεραπείες που συμβάλλουν στην εκρίζωσή του ή στην μετεξέλιξή του σε χρόνια και όχι θανατηφόρα νόσο. 
Ο κύριος Ευάγγελος Μπουρνάκης αναπτύσσει τη σημασία της επιλογής συγκεκριμένης  θεραπείας για το μεταστατικό καρκίνο, ανάλογα με το στάδιο της νόσου τονίζοντας την ανάγκη για αλληλουχία στην επιλογή σκευασμάτων

Κύριε Μπουρνάκη, είναι γεγονός ότι σήμερα οι θεράποντες γιατροί έχουν στη φαρέτρα τους σημαντικά όπλα για την αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου του προστάτη. Θα μπορούσατε να μας αναφέρετε ποιες είναι αυτές; 

Οι θεραπευτικές επιλογές μπορούν να διακριθούν αδρά 1. στα χημειοθεραπευτικά φάρμακα με την έννοια της κλασσικής χημειοθεραπείας, 2. στα νεότερα ορμονικά σκευάσματα για τον μεταστατικό ευνουχοάντοχο καρκίνο του προστάτη,  τη μορφή, δηλαδή, της νόσου που δεν ανταποκρίνεται πια στην κλασσική ορμονοθεραπεία που διακόπτει την παραγωγή τεστοστερόνης από τους όρχεις και τα επινεφρίδια,  (η τεστοστερόνη είναι αυτή που  «τρέφει» τα προστατικά καρκινικά κύτταρα) και   3. στα λοιπά φάρμακα (ράδιο 223, ανοσοθεραπεια).
Θα πρέπει να σημειώσω ότι η χημειοθεραπεία δεν είναι κάτι αρνητικό. Ο καθένας πρέπει να εκβάλλει την εντύπωση ότι πρόκειται για θεραπεία με σοβαρές παρενέργειες η οποία έχει επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής.  Οι θεραπείες είναι άριστα ανεκτές ακόμη και σε μεγάλες ηλικίες όπου κυρίως αναφέρονται και χορηγούνται 

Οι περισσότεροι ογκολόγοι υπερασπίζονται το αξίωμα "Η σωστή θεραπεία για το σωστό ασθενή τη σωστή χρονική στιγμή". Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; 

Η τοποθέτηση αυτή αποτελεί τη βάση για τη βέλτιστη αντιμετώπιση του ασθενούς με ευνουχοάντοχο μεταστατικό καρκίνο προστάτη. Αν και δεν υπάρχουν ακόμη σαφώς καθορισμένα κριτήρια, ιστολογικά, κλινικά, εργαστηριακά ή βιοδεικτες που να μας βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, θα τολμούσα να πω ότι μπορούμε σε σημαντικό βαθμό, μέσα από την κλινική παρατήρηση, την κλινική εμπειρία και  χαρακτηριστικών που άπτονται της ογκολογικής προσέγγισης του ασθενούς  και της νόσου του, να επιλέξουμε τη σωστή χρονική στιγμή να χορηγήσουμε το κατάλληλο για τη συγκεκριμένη φάση της νόσου   στο συγκεκριμένο αρρωστο τη δεδομένη στιγμή, φάρμακο, ώστε να επιτύχουμε το μέγιστο κλινικό και ογκολογικό όφελος. 
 Εδώ να τονίσω ότι, τεράστια σημασία έχει, και μάλιστα κάνει τη διαφορά στην αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου,  η αλληλουχία που θα επιλέξεις τα φάρμακα. Χωρίς να θέλω να γίνω προκλητικός, έχει σημασία να αναζητήσει ο ασθενής έναν εξειδικευμένο γιατρό που να έχει  αντίστοιχη εμπειρία και γνώση.

Είναι σαφές λοιπόν πως όπως σε κάθε καρκίνο έτσι και στον προστάτη θα πρέπει να υιοθετηθεί η έννοια της εξατομικευμένης θεραπείας. 

Επιπλέον, σαφής στόχος είναι να μετακινήσουμε  όλες τις φάσεις της νόσου, ένα βήμα πίσω. Δηλαδή στην ορμονοευαισθησία, όταν δηλαδή υπάρχει ανταπόκριση στην ορμονοθεραπεία,  η νόσος να γίνει ιάσιμη. Ο μεταστατικός ευνοχουάντοχος καρκίνος, να μεταπέσει  σε χρόνια νόσο, νόσο δηλαδή η οποία θα επιδέχεται θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα και δε θα είναι απαραίτητα θανατηφόρος. Σήμερα η μέση επιβίωση που αναφέρεται παγκοσμίως στην ευνουχοαντοχή, είναι 18 με 24 μήνες, κάτι που θεωρώ ότι μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά. 

Όπως καταλαβαίνουμε θεωρείται ότι τα 1-2 χρόνια επιβίωσης είναι ένα πολύ μικρό διάστημα….  

Πιστεύω ότι δεν νοείται - με εξαίρεση ίσως ένα 5-10% των ασθενών όπου δεν μπορεί να ελεγχθεί η νόσος λόγω της επιθετικότητάς της και δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια παρέμβασης-  να χάσεις άρρωστο με οποιαδήποτε έκταση μεταστατικής νόσου σε λιγότερο από 36 με 48 μήνες. Αν μελετήσεις τη συμπεριφορά του νοσήματος τη συγκεκριμένη στιγμή στο συγκεκριμένο άρρωστο έχεις πολύ υψηλές πιθανότητες να δώσεις το σωστό φάρμακο στη σωστή στιγμή όπως ήδη είπαμε.
Άρα να πετύχεις το μέγιστο όφελος από αυτό επιτυγχάνοντας παράλληλα και ποιότητα ζωής. 
Αυτό που, επίσης, ακολουθούμε στην πρακτική μας χωρίς να είναι αποδεδειγμένο αλλά βασίζεται στην κλινική εμπειρία, είναι να μη δίνεις δύο συνεχόμενες ορμονοθεραπείες . Δηλαδή, όταν έχεις χορηγήσει  ορμονοθεραπεία στην επόμενη γραμμή θεραπείας θεωρώ ότι μπορεί ή πρέπει να είναι η χημειοθεραπεία. Αυτό που χαρακτηρίζεται ως «γέφυρα» ίσως να εξασφαλίζει την καλύτερη ανταπόκριση στη χορήγηση στη μεθεπόμενη γραμμή θεραπείας, εκ νέου του άλλου εκ των δύο νέων ορμονικών σκευασμάτων.

Ποιες οι τελευταίες εξελίξεις με βάση τις μελέτες που γίνονται για την αποτελεσματικότερη χρήση των θεραπειών; 

Από το 2014 στο παγκόσμιο συνέδριο ογκολογίας που γίνεται κάθε χρόνο στην Αμερική, και όπου ανακοινώνονται και οι τελευταίες εξελίξεις και τα νέα φάρμακα που παίρνουν έγκριση στην καταπολέμηση της νόσου, ανακοινώνονται αποτελέσματα μελετών που φαίνεται να μετακινούν τη θέση της χημειοθεραπείας πρωιμότερα απ ότι είναι σήμερα, δηλαδή στην ορμονοευαισθητη φάση της μεταστατικής νοσου, με  σημαντικό όφελος στη συνολική επιβίωση το οποίο μάλιστα μπορεί να φτάνει  ή και να ξεπερνά τους 17  μήνες, σε ασθενείς με «υψηλό φορτίο νόσου» εκτεταμένη δηλαδή μεταστατική νόσο.
Επίσης φέτος ανακοινώθηκαν επιπλέον δυο μελέτες οι οποίες έδειξαν ότι η προσθήκη 6 κύκλων χημειοθεραπείας με δοσεταξέλη στην κλασική ορμονοθεραπεία έχει όφελος στους ασθενείς με ορμονοευαίσθητο καρκίνο και μάλιστα πήγαν και ένα βήμα πιο πέρα καθώς φάνηκε ότι ίσως και ασθενείς με τοπικά προχωρημένη νόσο, όχι μεταστατική, με «επιθετικά» χαρακτηριστικά, να έχουν όφελος από την πρωιμη προσθήκη χημειοθεραπείας στην εώς τωρα ακολουθούμενη θεραπεία. 
Είναι αυτά τα στοιχεία που καθιστούν ακόμα πιο αναγκαία τη συμμετοχή στη σύγχρονη εποχή στη θεραπευτική απόφαση όλων των άμεσα εμπλεκομένων ιατρικών ειδικοτήτων. 

Πηγή: Γιώργος Σακκάς