Τα σενάρια και οι δεσμεύσεις για τη Σκωτία της 19ης Σεπτεμβρίου

Νόμισμα: Το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα σε όλη την εκστρατεία έως το δημοψήφισμα. Ο Άλεξ Σάλμοντ λέει ότι η Σκωτία θα διατηρήσει τη στερλίνα και δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Σκωτσέζων αυτό επιθυμεί.

Ο Σάλμοντ υποστηρίζει ότι για να μη διαταραχθεί η οικονομική γαλήνη, το Λονδίνο θα αποδεχθεί το αίτημά του. Ο Κάμερον, πάντως, όπως και πολλοί άλλοι πολιτικοί στο Γουέστμινστερ, έχει προειδοποιήσει ότι το Λονδίνο δε θα το δεχθεί. Αρχικά πάντως αρκετές φορές πολιτικοί που αντιτάσσονται στην ανεξαρτησία δεν ήταν ξεκάθαροι επί του θέματος. Ο Κάμερον λέει επίσης ότι αν η Σκωτία ανεξαρτητοποιηθεί θα πρέπει να κάνει αίτηση για να μπει ως ανεξάρτητη χώρα στην ΕΕ, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει εν καιρώ να αποδεχθεί την υιοθέτηση του ευρώ, όπως είναι η προϋπόθεση για όλα τα νέα μέλη.

Κεντρική:
Μαζί με το νόμισμα τίθεται και το ζήτημα του ποιος θα είναι ο έσχατος δανειστής στη Σκωτία, αφού η Τράπεζα της Αγγλίας θα ανήκει σε άλλη χώρα. Ο Κάμερον και οι υπόλοιποι του στρατοπέδου του ‘Όχι’ τονίζουν ότι ο Σάλμοντ θέλει να διατηρήσει τη στερλίνα, δηλαδή να έχει την κεντρική μιας ξένης χώρας να καθορίζει επιτόκια κτλ

Τράπεζες-Δάνεια:
Ο Κάμερον ανέφερε πολλές φορές τις τελευταίες μέρες πως ξαφνικά οι Σκωτσέζοι μιας ανεξάρτητης Σκωτίας θα βρεθούν με στεγαστικά και άλλα δάνεια από τράπεζες της Βρετανίας, μιας ξένης χώρας, κάτι που θα σημαίνει για τους δανειολήπτες πλήρη απώλεια ελέγχου επί των οικονομικών τους. Σημειώνεται δε ότι η Royal Bank of Scotland έχει πει ότι μάλλον θα μεταφέρει την έδρα της στο Λονδίνο σε περίπτωση ανεξαρτησίας, όπως και η Lloyds τμήματά της. Ο Σάλμοντ αντιτείνει ότι είναι προς το συμφέρον των βρετανικών τραπεζών να
διατηρήσουν την ομαλή λειτουργία τους στη Σκωτία.

Συντάξεις: Ο Σάλμοντ λέει ότι η ελευθερία καθορισμού των συντάξεων θα ωφελήσει τους Σκωτσέζους, καθώς θα είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες τους, χωρίς επεμβάσεις από το Λονδίνο. Ο Κάμερον –και πολλοί αναλυτές- σημειώνουν ότι τα δημογραφικά δεδομένα στη Σκωτία δεν είναι ευνοϊκά. Η αναλογία του γηραιού πληθυσμού προς τον ενεργό πληθυσμό θα είναι τα επόμενα χρόνια μεγαλύτερη στη Σκωτία απ’ ότι στη Βρετανία συνολικά.

Επιδόματα:
Το όλο επιχείρημα που υπέρ της ανεξαρτησίας βασίζεται στην πεποίθηση πολλών, μάλλον των περισσότερων Σκωτσέζων ότι αν αποσχιστούν από το Ηνωμένο Βασίλειο θα γίνουν πιο δίκαιη και σοσιαλδημοκρατική κοινωνία (κάτι σαν μικρή σκανδιναβική χώρα). Στο πλαίσιο αυτό ο Σάλμοντ υπόσχεται αν όχι πιο γενναιόδωρη, τότε σίγουρα πιο δίκαιη κοινωνική πολιτική. Οι Κάμερον, Μίλιμπαντ, Κλεγκ δεσμεύθηκαν ότι η Σκωτία θα έχει αυξημένη αυτονομία επ’ αυτού του τομέα αν καταψηφίσει την ανεξαρτησία. Βέβαια η δέσμευση ήρθε μόνο αφού
είδαν πόσο αμφίρροπη είναι η μάχη.

Φορολογία: Πιο δίκαιη φορολογία σε μια ανεξάρτητη Σκωτία λέει ο Σάλμοντ. Η άλλη πλευρά και εδώ υπόσχεται περισσότερη αυτονομία σε περίπτωση καταψήφισης. Οι πολιτικοί του Γουέστμινστερ επίσης σημειώνουν ότι το μοναδικό απτό μέτρο που έχει ανακοινώσει ο Σάλμοντ είναι η χαμηλότερη φορολογία για τις επιχειρήσεις. «Πώς μπορεί αυτό να οδηγήσει στη δικαιότερη φορολογία για τους πολίτες;», ρωτούν τα βρετανικά κόμματα. Πάντως το SNP έχει υποσχεθεί αυξήσεις σε φοροπιστώσεις και αφορολόγητο όριο ανάλογες του πληθωρισμού.

Οικονομία-Χρέος:
Γενικότερα ως προς την οικονομία μιας ανεξάρτητης Σκωτίας, το στρατόπεδο του ‘Ναι’ λέει πως η ανεξάρτητη Σκωτία θα έχει μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ από το Ηνωμένο Βασίλειο και ότι ποτέ πριν μια νέα χώρα δε θα έχει ξεκινήσει από τόσο καλή βάση. Μάλιστα, σημειώνουν ότι με την καλύτερη Σε αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Βόρειας Θάλασσας (τα έσοδα από τα οποία θα διανεμηθούν αναλογικά στη Σκωτία και την υπόλοιπη Βρετανία, καθώς πρόκειται για υποθαλάσσια και όχι χερσαία κοιτάσματα) το ΑΕΠ θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο.

Το Λονδίνο λέει ότι η Σκωτία λαμβάνει αναλογικά μεγαλύτερο μερίδιο κρατικών δαπανών από την υπόλοιπη χώρα και ότι μια μικρότερη χώρα έχει μικρότερη δύναμη, χώρια τις όποιες συνέπειες στο εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών και τα δυνητικά προβλήματα στις εξαγωγές προς την ΕΕ, εφόσον η Σκωτία δεν γίνει αυτόματα μέλος. Το πιθανότερο δε ως προς το δημόσιο χρέος του Ηνωμένου Βασιλείου είναι να μοιραστεί μεταξύ των δύο χωρών ανάλογα με τον πληθυσμό. Ο Σάλμοντ λέει ότι είναι διατεθειμένος να αναλάβει η Σκωτία το μερίδιό
της από το δημόσιο χρέος.

Τιμές: Μεγάλοι όμιλοι λιανικής, όπως Marks & Spencer, Waitrose, Asda, John Lewis, Kingfisher κ.ά. έχουν προειδοποιήσει ότι οι τιμές των προϊόντων τους σε μια ανεξάρτητη Σκωτία πιθανόν να αυξηθούν – λόγω διαφορετικών κεντρικών οικονομικών δεδομένων.

Πετρέλαιο: Το στρατόπεδο του ‘Ναι’ έχει επικαλεστεί έρευνες που λένε ότι τις επόμενες δεκαετίες θα αξιοποιηθούν νεότερα κοιτάσματα πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα. Η άλλη πλευρά επικαλείται έρευνες που λένε ότι σε 40 χρόνια τα κοιτάσματα θα πάψουν να στηρίζουν την οικονομία.

NHS: Η πλευρά του ‘Ναι’ λέει ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας NHS, θέμα ιδιαίτερα ευαίσθητο σε όλη τη Βρετανία και πάρα πολύ ευαίσθητο στην πιο ‘σοσιαλιστική’ Σκωτία, θα υποστεί σοβαρές περικοπές και θα κινδυνεύσει υπό τις πολιτικές του Λονδίνου. Κάνουν λόγο για πορεία ιδιωτικοποίησής του. Κυρίως οι Εργατικοί αντιτείνουν ότι δε θα αφήσουν ποτέ να πληγεί το NHS και ότι επομένως οι κατηγορίες του SNP του Άλεξ Σάλμοντ είναι αβάσιμες. Μάλιστα το BBC δημοσίευσε έγγραφα που φέρονται να δείχνουν πως η κυβέρνηση της Σκωτίας είναι αντιμέτωπη
με χρηματοδοτικό κενό 400-450 εκατομμυρίων λιρών για το τοπικό σύστημα υγείας την επόμενη διετία. Η κυβέρνηση απάντησε ότι παρά τις περικοπές στον προϋπολογισμό για τη Σκωτία από τον Υπουργό Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν, η τοπική κυβέρνηση έχει αυξήσει τις δαπάνες για το NHS και

ΕΕ: Ο Σάλμοντ θεωρεί ότι η Σκωτία μπορεί αυτόματα να θεωρηθεί μέλος της ΕΕ. Το Λονδίνο λέει ότι θα πρέπει να γίνει κανονικά αίτηση ένταξης και να ακολουθηθεί η διαδικασία που ακολουθείται με όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες – κάτι που για τους περισσότερους αναλυτές (νοτίως των συνόρων τουλάχιστον) μοιάζει το πιθανότερο σενάριο. Οι Βρυξέλλες είχαν δηλώσει έτοιμες να παράσχουν σχετική συμβουλή ως προ το τι μέλλει γενέσθαι, αλλά και τα δύο στρατόπεδα απέφυγαν να ζητήσουν αυτή την επίσημη απάντηση.

ΝΑΤΟ: Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το ΝΑΤΟ, αν και ο γ.γ. Ράσμουσεν άφησε να εννοηθεί πως θα χρειαστεί αίτηση ένταξης από μια ανεξάρτητη Σκωτία. Εκεί πιθανότατα θα δημιουργηθεί και θέμα με τα πυρηνικά υποβρύχια που είναι αγκυροβολημένα στη δυτική Σκωτία.

Άμυνα: Ο Σάλμοντ έχει συγκεκριμένο σχέδιο για τη δημιουργία ανεξάρτητων ενόπλων δυνάμεων της Σκωτίας. Το Λονδίνο λέει ότι και η Σκωτία και η υπόλοιπη Βρετανία θα αποδυναμωθούν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Σημειώνεται επίσης ότι θα πάρει καιρό η μεταφορά ταγμάτων με Σκωτσέζους στρατιώτες από την υπόλοιπη Βρετανία στην ανεξάρτητη χώρα τους και αντιστρόφως.

Πυρηνικά: Ο Σάλμοντ και το κόμμα του SNP θέλουν μια Σκωτία χωρίς πυρηνικά. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα διότι η Σκωτία είναι βασικό κομμάτι του πυρηνικού σχεδιασμού του Λονδίνου. Εκεί βρίσκονται τα πυρηνικά υποβρύχια του προγράμματος Trident και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν άλλες κατάλληλες υποδομές φιλοξενίας τους στην υπόλοιπη Βρετανία.

Μεταναστευτική πολιτική - Σύνορα: Λίγο θολή η εικόνα που δίνει ο Σάλμοντ. Γενικά φαίνεται να ευνοεί μία πιο προοδευτική μεταναστευτική πολιτική. Η αρμόδια Υπουργός Εσωτερικών Τερέζα Μέι λέει ότι η ανεξάρτητη Σκωτία με τον ενδεχομένως ανεπαρκή έλεγχο των συνόρων της και την πρόθεση πιο χαλαρής μεταναστευτικής πολιτικής θα δημιουργούσε προβλήματα στην υπόλοιπη Βρετανία. Επομένως ίσως τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών να μην είναι όσο ανοιχτά τα θέλει ο σημερινός Πρώτος Υπουργός της Σκωτίας.

Πολίτευμα: Ο Σάλμοντ είπε ότι η βασίλισσα θα είναι υπερήφανη μονάρχης μιας ανεξάρτητης Σκωτίας, κάτι που συνετέλεσε στο να βγει ανακοίνωση από το Παλάτι που στην ουσία έλεγε να μην ανακατεύουν οι πολιτικοί τη βασίλισσα στις υποθέσεις τους. Πάντως θεωρείται βέβαιο ότι η Σκωτία θα ήταν μια συνταγματική μοναρχία, με τη βασίλισσα να θεωρείται και εκεί η μονάρχης. Θεωρητικά η Ελισάβετ θα συνέχιζε να παραθερίζει στο ανάκτορο του Μπαλμόραλ. Αλλά θα συνέχιζε ο Φίλιππος να φέρει τον τίτλο του Δούκα του Εδιμβούργου;

BBC: Ο Σάλμοντ λέει ότι θα συστήσει την Σκωτσέζικη Υπηρεσία Μεταδόσεων (SBS – Scottish Broadcasting Service) με το προσωπικό του BBC Σκωτίας. Επίσης λέει ότι θα κλεινόταν συμφωνία με το BBC για τη συνέχιση παροχής υπηρεσιών του στην ανεξάρτητη Σκωτία. Δεν έχει ακουστεί κάτι ιδιαίτερο επ’ αυτού από την άλλη πλευρά. Δε θα είχαν πρόβλημα οι Βρετανοί πιθανότατα.

Εκλογές Βρετανία:
Μια νίκη του ‘Ναι’ θα μπορούσε να προκαλέσει συνταγματική κρίση στη Βρετανία, υπό την έννοια ότι οι εκλογές στη χώρα είναι προγραμματισμένες για το Μάιο του 2015. Υπάρχουν 59 βουλευτές από τη Σκωτία στο Γουέστμινστερ, στη Βουλή των Κοινοτήτων. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του Σάλμοντ όμως η Σκωτία θα γινόταν ανεξάρτητη τον Μάρτιο του 2016 (24 Μαρτίου), δυο μήνες πριν τις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές για το τοπικό κοινοβούλιο της Σκωτίας, το Χόλιρουντ. Θα ψήφιζαν λοιπόν οι Βρετανοί για 59 βουλευτές που δέκα
μήνες μετά θα ανήκαν σε μια άλλη χώρα; Πολλοί λένε ότι οι εκλογές πρέπει να καθυστερήσουν, κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ στη Βρετανία και χρήζει μακράς διαδικασίας τροποποίησης της σχετικής νομοθεσίας.

Πολιτικές επιπτώσεις: Από πολιτική άποψη θεωρείται ότι η απόσχιση της Σκωτίας θα ενίσχυε τις δεξιές δυνάμεις στη Βρετανία, καθώς 58 Σκωτσέζοι βουλευτές στο Γουέστμινστερ προέρχονται από τα κεντροαριστερά κόμματα των Εργατικών, των Σκωτσέζων Εθνικιστών και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Μόνο ένας είναι Συντηρητικός. Θεωρείται ότι σε ένα τέτοιο σκηνικό θα ενισχυόταν και το UKIP του Νάιτζελ Φάρατζ.

Ιρλανδία Ρεπουμπλικάνοι: Έχουν διατυπωθεί φόβοι ανάφλεξης των εντάσεων στη Βόρεια Ιρλανδία, με πιθανή προσπάθεια των Ρεπουμπλικάνων να ανακινήσουν ζήτημα ένωσης με την Ιρλανδία. Εξάλλου, βουλευτές των Συντηρητικών έχουν ήδη θέσει ζήτημα «αγγλικού κοινοβουλίου», ανάλογου με τα τοπικά στη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία.

Αμέσως μετά:
Σε περίπτωση επικράτησης του ‘Ναι’ θα συστηθούν ομάδες διαπραγμάτευσης για την τελική ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας. Από την πλευρά του Σάλμοντ επικεφαλής θα τοποθετηθεί η αναπληρώτρια Πρώτη Υπουργός Νίκολα Στάρτζιον. Από την άλλη πλευρά δεν έχει δοθεί ένδειξη ποιος θα συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις. Σε περίπτωση επικράτησης του ‘Όχι’, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα παροχής μεγαλύτερης αυτονομίας που παρουσίασε ο πρώην πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν και υιοθέτησαν όλα τα κόμματα, στις 19 επτεμβρίου θα άρχιζε η διαδικασία αποκέντρωσης εξουσιών επί της φορολογίας, των δαπανών και του κράτους πρόνοιας προς το Χόλιρουντ, με ένα σχέδιο νόμου να συντάσσεται έως τα τέλη Ιανουαρίου του 2015.
Πηγή: Θανάσης Γκαβός, Λονδίνο