Ήταν ο ENIAC ο πρώτος υπολογιστής; 80 χρόνια από τον πρώτο (γερμανικό) υπολογιστή

Θάρρος και τόλμη είναι δύο από τα χαρακτηριστικά που σίγουρα δεν έλειπαν από τον γερμανό μηχανικό Κόνραντ Τσούζε (κάτω φωτό). Εργαζόμενος σε καθεστώς μόνιμης απασχόλησης -ένα σπάνιο φαινόμενο για τις εργασιακές συνθήκες τις εποχής- στον τομέα δομικής μηχανικής αεροσκαφών στο Βερολίνο, αποφάσισε να επαναπροσδιορίσει την καριέρα του: το 1935 έγινε αυτοαπασχολούμενος. Στο σαλόνι των γονιών του έφτιαξε μία αριθμομηχανή, με σκοπό να διευκολύνει την δουλειά του ως μηχανικό... αυτοματοποιώντας την. Η αριθμομηχανή του θεωρείται σήμερα ένα αξιόπιστο προσχέδιο των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο πρώτος απολύτως λειτουργικός υπολογιστής ωστόσο του γερμανού μηχανικού ακολούθησε μερικά χρόνια αργότερα: Στις 12 Μαΐου ο Ζ3 συμπληρώνει 80 χρόνια από τότε που τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία.

Από τον Ζ1 στον Ζ3

Μετά την πρώτη απόπειρα, ο Τσούζε αποφάσισε πως δεν ήθελε απλά μία αριθμομηχανή, αλλά να δημιουργήσει έναν «εγκέφαλο-μηχανή». Η λειτουργία της θα γινόταν βάσει του δυαδικού συστήματος, δηλαδή 0 και 1, τα οποία αντιστοιχούσαν σε «σωστό» και «λάθος» - κάτι στο οποίο βασίστηκε αργότερα ολόκληρη η τεχνολογική εξέλιξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Το πρώτο προσχέδιο για τον υπολογιστή του Τσούζε, τον Z1 με έτος κατασκευής το 1938, αποτελείται από λαμαρίνες που βρίσκονται τοποθετημένες η μία επάνω στην άλλη. «Ο Z1 κολλούσε διαρκώς», γράφει ο επιστήμονας ΙΤ και ιστορικός Ραλφ Μπίλοφ από το Βερολίνο σε μία καταχώρηση στη σελίδα του μεγαλύτερου μουσείου ηλεκτρονικών υπολογιστών παγκοσμίως, το Χάιντς Νίξντορφ Φόρουμ.

AP

Σε μια δεύτερη προσπάθεια, ο Τσούζε επιχείρησε να αποφύγει απλά μία βελτίωση του μηχανισμού – ο Ζ2 λειτουργούσε μεν καλύτερα από τον πρώτο, αλλά δεν ήταν ακόμη αρκετά αξιόπιστος ώστε να προωθηθεί εμπορικά. Ωστόσο προκάλεσε το ενδιαφέρον του Άλφρεντ Τάιχμαν, ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής ενός τμήματος στο Γερμανικό Ινστιτούτο Έρευνας της Αεροπορίας (DVL).

Ζ3: Ο πρώτος προγραμματιζόμενος ηλεκτρομηχανικός υπολογιστής

Οι μηχανικοί του ινστιτούτου μελετούσαν τότε να σταθεροποιήσουν τα φτερά των αεροπλάνων – βλέποντας ο Τάιχμαν τον Ζ2 του Τσούζε συνειδητοποίησε πως μέσω ενός τέτοιου υπολογιστή θα μπορούσε να διευκολύνει τους πολύπλοκους υπολογισμούς που απαιτούνταν για την έρευνα του ινστιτούτου. Μετά την ανάθεση έργου, ο Τσούζε χρειάστηκε περίπου ένα χρόνο για να φτιάξει τον υπολογιστή Ζ3: Mε 2.000 ρελέ, πρόκειται για τον πρώτο προγραμματιζόμενο ηλεκτρομηχανικό υπολογιστή στην ιστορία της πληροφορικής. Η πρώτη του δοκιμαστική λειτουργία έγινε πριν από ακριβώς 80 χρόνια, στις 12 Μαΐου 1941 στο Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου.

«Αν λάβει κανείς υπόψη την χρήση ηλεκτρομαγνητικής τεχνολογίας, τότε ο Ζ3 ήταν ο πρώτος αξιόπιστος ηλεκτρονικός υπολογιστής», επισημαίνει ο Μπίλοφ. Βέβαια ο Ζ3 δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, παρά το ότι τέθηκε αρκετές φορές σε λειτουργία: Μόλις δύο χρόνια μετά την πρώτη λειτουργία του, το 1943, καταστράφηκε σε έναν βομβαρδισμό. Ένα ακριβές αντίγραφό του Ζ3 βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Τεχνολογίας του Μονάχου.

Πηγή: DW - Κρίστοφ Ντέρνμπαχ/ Χρύσα Βαχτσεβάνου