Τι προβλέπεται στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

Μετά από νομοπαρασκευαστικές εργασίες που κράτησαν χρόνια, και τη δημόσια διαβούλευση να έχει τελειώσει από καιρό, ο Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας της Ποινικής Δικονομίας κατατέθηκαν  στη Βουλή και εισάγονται προς ψήφιση αυτή την εβδομάδα.

Η κυβέρνηση αποφάσισε την προώθηση των δύο νομοθετημάτων, καθώς τα δικαστήρια  αναμένουν την ολοκλήρωση της ψήφισής τους, με εκατοντάδες ποινικές δίκες να σέρνονται για καιρό, καθώς δικηγόροι και κατηγορούμενοι, όπως είναι φυσικό, επιθυμούν να κριθούν υπό το νέο νομοθετικό καθεστώς, ενώ οι νέες διατάξεις αφορούν το σύνολο των κρατουμένων.

Ο νέος Ποινικός Κώδικας, δεκάδες διατάξεις του οποίου εξορθολογίζουν ποινές και αδικήματα, ανανεώνοντας μετά από δεκαετίες το σύστημα ποινικής καταστολής έχει φθάσει στη Βουλή από ημέρες και κυριολεκτικώς στο παρά πέντε της προεκλογικής περιόδου.

Παράλληλα, σειρά διατάξεων που είχαν προκαλέσει επικρίσεις κατά τη μακρά διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης όπως είχε ανακοινώσει ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου, βελτιώθηκαν επί της ουσίας από τις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές που συνεδρίασαν τον τελευταίο καιρό δεκάδες φορές για να οριστικοποιήσουν τα δύο νομοθετήματα καθοριστικής σημασίας για το σύστημα ποινικής αντιμετώπισης των εγκλημάτων, μεταξύ των οποίων εκείνες που αφορούν την τιμωρία του αδικήματος της απιστίας σε βάρος του δημοσίου, της δωροδοκίας πολιτικών προσώπων και πολλές άλλες.

Αναλυτικά οι βασικές ρυθμίσεις των νομοθετημάτων

Ειδικότερα, σε σχέση με ό,τι είχε δοθεί στη δημόσια διαβούλευση πραγματοποιήθηκαν, ενδεικτικά, και οι εξής βελτιώσεις:

Περιλήφθηκε ειδική διάταξη αυστηρής τιμώρησης του ρατσιστικού εγκλήματος.
Ορίστηκε η ποινή της κάθειρξης για τη δωροδοκία πολιτικών προσώπων και εναρμονίστηκαν οι διατάξεις προς τις διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα.

Ορίστηκε αυστηρότερο πλαίσιο ποινής για τους διευθύνοντες εγκληματικές οργανώσεις (κάθειρξη έως 15 έτη) ενόψει και της συνεχίζόμενης δίκης της Χρυσής Αυγής.

Αυστηροποιήθηκε το πλαίσιο για τα αδικήματα του βιασμού με πρόβλεψη για κλιμάκωση των ποινών ανάλογα με τη βαρύτητα του αδικήματος καθώς εντάχθηκαν πλην του εξαναγκασμού με σωματική βία ή απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας και άλλες μορφές στο αδίκημα του βιασμού.

Συμπληρώθηκαν οι διατάξεις για την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων απέναντι στην γενετήσια εκμετάλλευσή τους και προσαρμόστηκαν σε διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας.
Εγκλήματα όπως η κλοπή και η φθορά προβλέφθηκε ότι θα διώκονται κατ’ αρχήν αυτεπαγγέλτως, ώστε να εξυπηρετηθούν πρακτικές ανάγκες (σύλληψη επ’ αυτοφώρω κ.λπ.), με τη δυνατότητα όμως της εκ των υστέρων παύσεως της ποινικής δίωξης αν υποβάλει σχετική δήλωση ο ίδιος ο παθών.
Προβλέφθηκε η αυτεπάγγελτη δίωξη της κακουργηματικής απιστίας και στον ιδιωτικό τομέα προς αποφυγήν τυχόν καταχρήσεων, κυρίως εκ μέρους οργάνων της διοίκησης μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών.

Λήφθηκε πρόνοια ώστε να μην επηρεάζονται οι αστικές απαιτήσεις του παθόντος σε περίπτωση παραγραφής του αδικήματος λόγω μετατροπής του από κακούργημα σε πλημμέλημα.
Επίσης προβλέφθηκε η αύξηση της ύλης των Μονομελών Εφετείων προς αποσυμφόρηση του Τριμελούς Εφετείου και του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, με μεταβίβαση αρμοδιότητας εκδίκασης των υποθέσεων συγχώνευσης ποινών και καθορισμού συνολικής ποινής.

Επανακαθορίστηκε η αρμοδιότητα του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, έτσι ώστε να περιλαμβάνει πλέον όσα πλημμελήματα απειλούνται με ποινή φυλάκισης έως τρία έτη. Προβλέφθηκε για τις προφανώς αβάσιμες μηνύσεις ή αναφορές ή εγκλήσεις η άρση κατάσχεσης να διατάσσεται από τον εισαγγελέα, ώστε να αποκαθίσταται ταχύτερα η νομιμότητα και να μην επιβαρύνεται το δικαστικό συμβούλιο.

Στην ποινική διαπραγμάτευση: α) απαγορεύεται η υπαγωγή εγκλημάτων αυξημένης ηθικοκοινωνικής απαξίας (λ.χ. κακουργημάτων με απειλούμενη ποινή και την ισόβια κάθειρξη, κακουργημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής), και β) παρέχεται στον εισαγγελέα η ευχέρεια να θεωρήσει υπόθεση ως ακατάλληλη προς διαπραγμάτευση, βάσει των περιστάσεων τέλεσης και την προσωπικότητα του κατηγορουμένου.

Αποσύρθηκε η πρόβλεψη για ορισμό εισηγητή δικαστή σε δίκες κακουργημάτων, αφού για τρέχοντες υπηρεσιακούς λόγους θα επιβαρύνονταν οι σύνεδροι δικαστές.

Ενισχύθηκε θεσμικά η εφαρμογή της ποινικής διαταγής, με πρόβλεψη: α) ευμενέστερης ποινικής αντιμετώπισης όσων αποδέχονται την ποινική διαταγή, β) διαδικασίας εκδίκασης αντιρρήσεων και ανατροπής της απόφασης της ποινικής διαταγής, σε μεγαλύτερη προθεσμία, και μετά από συζήτηση με την κοινή διαδικασία ύστερα από προηγούμενη κλήτευση του κατηγορουμένου.

Θεσπίστηκε το δικαίωμα του κατηγορουμένου να ζητεί χρόνο προετοιμασίας για την αντίκρουση της κατηγορίας, «αν από την αποδεικτική διαδικασία προκύψουν νέες περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συνδεθούν με επιτρεπτή μεταβολή της».

Θεσπίστηκε ως αναγκαία και σύγχρονη αξίωση ο ειδικός τρόπος έναρξης της προθεσμίας αναίρεσης ύστερα από  ειδοποίηση με e-mail.

Ποινικός Κώδικας δείτε το νομοσχέδιο

Δείτε την έκθεση του ΓΛΚ 

Δείτε την αιτιολογική έκθεση 

Κώδικας Ποινικής Δικονομίας το ν/σ

Δείτε την έκθεση του ΓΛΚ

Δείτε την αιτιολογική έκθεση

Πηγή: Ιωάννα Μάνδρου - skai.gr