Η «βασανιστική» αϋπνία των ελεφάντων στο φυσικό τους περιβάλλον

Οι αφρικανικοί ελέφαντες αναγκάζονται να παραμένουν ξύπνιοι κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, υπό τον φόβο της επίθεσης σαρκοβόρων θηλαστικών αλλά και λόγω της ανάγκης τους να καταναλώνουν δεκάδες κιλά τροφής, ημερησίως, για την επιβίωσή τους. 

Προσδένοντας ειδικές συσκευές παρακολούθησης σε δύο θηλυκούς ελέφαντες, οι ερευνητές κατέγραψαν τις κινήσεις τους, στο εθνικό πάρκο Chobe, στην βόρεια Μποτσουάνα, για περισσότερο από έναν μήνα, και αυτό που ανακάλυψαν, εξέπληξε ακόμη και τους ίδιους: οι ελέφαντες κοιμούνται κατά μέσο όρο μόλις δύο ώρες την ημέρα.

«Δύσκολα θα πιάσετε έναν ελέφαντα να κοιμάται. Κάποιες φορές, οι ελέφαντες θα ξαπλώσουν για να κοιμηθούν αλλά δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις που τα ζώα αυτά κοιμούνται, κυριολεκτικά, όρθια», εξηγεί ο επικεφαλής καθηγητής Πολ Μάνγκερ, του πανεπιστημίου Γουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ, της Νότιας Αφρικής.

Πώς, λοιπόν, πιάνεις έναν ελέφαντα στον ύπνο; Όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές, αν η προβοσκίδα των ελεφάντων παραμένει ακίνητη για περισσότερο από πέντε λεπτά, αυτό προδίδει έναν «υπνάκο». Αυτό είναι ένας ασφαλής δείκτης. Έτσι, για τις ανάγκες της έρευνας ο Μάνγκερ εμφύτευσε αισθητήρες κίνησης στο εσωτερικό των προβοσκίδων.

Τα αποτελέσματα, που δημοσιοποιήθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό “PLOS One”, καθιστά τους ελέφαντες τα πιο «άυπνα» ανώτερα θηλαστικά του πλανήτη. Μπορεί στην αιχμαλωσία, οι ελέφαντες να αλλάζουν εντελώς συμπεριφορά και κοιμούνται έως και πεντέμισι ώρες, κάθε νύχτα, αλλά στο φυσικό τους περιβάλλον, τα ζώα αυτά «αναγκάζονται» και κοιμούνται πολύ λιγότερο.

«Τα αποτελέσματα ήταν πολύ πιο κάτω από τις υποθέσεις μας»,  σχολίασε ο Μάνγκερ, σημειώνοντας ότι υπήρξαν και πέντε μέρες μέσα στον μήνα, που τα δύο θηλαστικά υπό παρακολούθηση δεν κοιμήθηκαν καθόλου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει πως κανένα από τα δύο δεν κοιμόταν «μονοκόμματα» αλλά και τα δύο προτιμούσαν να μοιράζουν την ξεκούραση τους σε πέντε ολιγόλεπτα μέρη, από τη μία τα ξημερώματα έως τις 6 το πρωί.

Οι επιστήμονες εξέτασαν με ενδιαφέρον και μία περίσταση κατά την οποία τα θηλυκά δεν κοιμήθηκαν καθόλου για 45 και 48 ώρες αντίστοιχα. «Όχι απλά δεν ξεκουράστηκαν, αλλά βρίσκονταν διαρκώς σε κίνηση, για περισσότερες από 10 ώρες κάθε φορά, ταξιδεύοντας 15 ή ακόμα και 10 μίλια, είπε ο Μάγνκερ. Όλα συντείνουν στο ότι τα θηλαστικά προσπαθούσαν να ξεφύγουν από κάτι, αλλά η φύση της απειλής παραμένει άγνωστη. Ίσως να έψαχναν και για νερό, ή προσπαθούσαν να ξεφύγουν από πεινασμένα λιοντάρια ή «ερεθισμένα» αρσενικά.

Εκτός από τους κινδύνους πάντως που τους κρατούν σε επιφυλακή, οι ελέφαντες αναγκάζονται και από τον ίδιο τους τον εγκέφαλο να παραμείνουν ξύπνιοι, αφού ένα συγκεκριμένο στέλεχος τους κρατά με τα μάτια ανοικτά, όταν δεν έχουν τραφεί αρκετά για να καλύψουν τις καθημερινές, θερμιδικές τους ανάγκες.

Παρά τα χαρακτηριστικά αποτελέσματα πάντως, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το δείγμα ήταν ασύμφορα μικρό και δεσμεύθηκαν για περαιτέρω διερεύνηση του «δύσκολου» ύπνου των ελεφάντων σε μελλοντικές μελέτες.

Ωστόσο η έρευνα ξανα-εγείρει μερικές από τις βάσιμες υποψίες των επιστημόνων, ότι τα μεγαλόσωμα θηλαστικά, κοιμούνται σημαντικά λιγότερα από τα μικρόσωμα, στο φυσικό τους περιβάλλον. Βέβαια, στον αντίποδα των χερσαίων θηλαστικών, οι μεγάλες γκρι φάλαινες, που ζυγίσουν πάνω από 40 τόνους, κοιμούνται τουλάχιστον 9 ώρες ημερησίως.

Πηγή: skai.gr - Πάνος Σάκκας