Ενστάσεις για τη συνταγματικότητα των ρυθμίσεων τακτοποίησης αυθαιρέτων

Τις 7.500 έφτασαν την περασμένη Παρασκευή, οι αιτήσεις υπαγωγής στο νέο νόμο τακτοποίησης των αυθαιρέτων. Ταυτοχρόνως όμως, άρχισαν να διατυπώνονται οι πρώτες ενστάσεις αναφορικά με την συνταγματικότητα των νέων ρυθμίσεων, ενώ κάποιοι, ήδη, κατέστησαν σαφή την πρόθεσή τους να προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ζητώντας ακύρωση του νόμου. 

Ας δούμε λοιπόν, που εδράζονται πιθανές ενστάσεις εκ μέρους του ΣτΕ και τι υποστηρίζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Πρωτίστως, όμως, είναι απαραίτητο να καταστήσουμε σαφές, ότι το ΣτΕ, κρίνει πράξεις της διοίκησης (κατ΄ εφαρμογή νόμου) και όχι αυτόν καθ΄ αυτόν τον νόμο.

Το επισημαίνουμε αυτό, γιατί ακόμη και στην θεωρητική περίπτωση, προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας, για το σύνολο των πράξεων τακτοποίησης που έγιναν με τον 4014/11 (Νόμο Παπακωνσταντίνου), αυτό δεν σημαίνει ότι θα έβγαιναν όλες, αντισυνταγματικές. Γιατί, όπως προαναφέραμε, κάθε πράξη κρίνεται ξεχωριστά, με βάση τα δικά της ιδιαίτερα στοιχεία και χαρακτηριστικά.

Σε ότι αφορά, τώρα, το νέο Νόμο, γνωστό και ως Νόμο Καλαφάτη.

Κύκλοι του Συμβουλίου της Επικρατείας αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να κριθεί σε περίπτωση προσφυγής αντισυνταγματικός. Για την ακρίβεια, κάποια πράξη τακτοποίησης, που έγινε με βάση το νόμο αυτό, να κριθεί ότι κακώς εκδόθηκε, γιατί έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα.

Στο ερώτημα δε, που μπορεί να εδράζονται τυχόν ενστάσεις εκ μέρους του ΣτΕ, απάντησαν, ότι ως βασική αιτία μιας τέτοιας εξέλιξης, θεωρούν ότι ο νέος νόμος:

- δεν κρίνει κάθε αυθαίρετο ξεχωριστά, με βάση, δηλαδή, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και κατά πόσο επιβαρύνει το περιβάλλον, αλλά,

- εξαιρεί μαζικά από την κατεδάφιση (ή νομιμοποιεί) την συντριπτική πλειοψηφία των αυθαιρέτων που έχουν ανεγερθεί, μετά το 1983.

Γιατί, όπως τονίζουν, με βάση το Σύνταγμα του 1975 (και τις μετέπειτα αναθεωρήσεις του), ο Νόμος Τρίτση (ο 1337/83, που έμεινε γνωστός, ως, «αν το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις»), αποτελεί την κόκκινη γραμμή, για την αυθαίρετη δόμηση, αφού ήταν ο πρώτος και ο μόνος νόμος, στον οποίο δόθηκε η δυνατότητα μαζικής αντιμετώπισης των αυθαιρέτων. 

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, τώρα, από την πλευρά του, υποστηρίζει, ότι με το νέο Νόμο, κάθε αυθαίρετο κρίνεται ξεχωριστά και, μάλιστα, σε τρία στάδια:

- κατά τον έλεγχο της δήλωσης, από ελεγκτή μηχανικό,

- μέσω της ταυτότητας του κτιρίου (που είναι υποχρεωτική για όλα τα κτίσματα), ενώ

- σε κάποιο σχετικό βάθος χρόνου, κρίνεται και στο πλαίσιο ενός ευρύτερου πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού.

Κύκλοι, μάλιστα, του ΥΠΕΚΑ, επισημαίνουν, στο σημείο αυτό, ότι η ύπαρξη ενός ουσιαστικού Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού, αποτελούσε (και αποτελεί) απαραίτητη προϋπόθεση, για την προώθηση σειράς πολεοδομικών θεμάτων, μεταξύ των οποίων και η αντιμετώπιση των αυθαιρέτων.

Στόχος μας, επισημαίνουν, είναι να ρίξουμε τον χρόνο ολοκλήρωσης των μελετών ένταξης στο σχέδιο στα πέντε έως επτά, χρόνια, αντί των είκοσι και είκοσι πέντε, που είναι σήμερα. Γιατί με τις εντάξεις στο σχέδιο σειρά αυθαιρέτων θα αποκτήσουν νόμιμη υπόσταση, καταβάλλοντας τις προβλεπόμενες εισφορές.

Δεύτερο σημείο πιθανών ενστάσεων, από το Συμβούλιο της Επικρατείας, είναι η ρύθμιση που αφορά στην δυνατότητα τακτοποίησης υπερβάσεων στην δομημένη επιφάνεια, σε ποσοστό έως και 40%, της προβλεπόμενης. Κύκλοι του ΣτΕ, θεωρούν το ποσοστό αυτό υπερβολικά μεγάλο.

Από την πλευρά του, το Υπουργείο, επικαλείται το Νόμο Μπιρμπίλη, για τους ημιϋπαίθριους, τον οποίο το Συμβούλιο της Επικρατείας, έκρινε, ως συνταγματικό. Τονίζουν, ότι και ο συγκεκριμένος Νόμος προέβλεπε την τακτοποίηση των υπερβάσεων σε κτίρια με νόμιμη άδεια (όπως ο νέος Νόμος) σε ποσοστό έως και 40%, με την ακόλουθη αναλογία: 20% ημιϋπαίθριοι και 20% μπαλκόνια. Ως εκ τούτου, υποστηρίζουν, στο ΥΠΕΚΑ, ο νέος Νόμος δεν μπορεί να κριθεί, ως αντισυνταγματικός, για την συγκεκριμένη ρύθμιση.

Ένα άλλο πιθανό σημείο ενστάσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας, θα μπορούσε να ήταν το ποσοστό πόρων από το Πράσινο Ταμείο που πάνε για έργα περιβάλλοντος. Γιατί με απόφαση του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, μόλις, το 2,5%, των πόρων του Πράσινου ταμείου, πηγαίνει για περιβαλλοντικές παρεμβάσεις και το υπόλοιπο, για την κάλυψη του προϋπολογισμού.

Το ΣτΕ, δεν θεωρεί ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση μπορεί να αποτελέσει αιτία αντισυνταγματικότητας, αφού, όπως είπαν, το ποσοστό αυτό, μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να αυξηθεί. Κάτι, που έχουν δηλώσει ότι θα συμβεί, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του ΣΚΑΪ, τόσο ο αναπληρωτής υπουργός, Σταύρος Καλαφάτης, όσο και ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου, Σωκράτης Αλεξιάδης.

Η έκπληξη, ωστόσο, ήρθε όταν κύκλοι του Συμβουλίου της Επικρατείας, έθεσαν το ερώτημα: τι νόημα είχε (έχει) ο νέος νόμος; Γιατί, όπως είπαν, στο ΣτΕ, έχουν κατατεθεί τρεις μόνον προσφυγές κατά του 4014/11 και από την δημοσίευση και εφαρμογή του, έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα, οπότε δεν υπήρχε κίνδυνος (δυνατότητα) για την κατάθεση νέων προσφυγών (υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, προθεσμίες, που κάποιος μπορεί να προσφύγει κατά μιας πράξης της διοίκησης).

Κατά την εκτίμησή τους, μοναδικός στόχος, του νέου Νόμου, ήταν η ενίσχυση των δημοσιονομικών εσόδων. Κι αυτό, θα συμβεί μόνον με την αύξηση του αριθμού των αυθαιρέτων που θα υπαχθούν σε καθεστώς τακτοποίησης. Και ο Νόμος Παπακωνσταντίνου δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα,

Στο πλαίσιο αυτό, λένε, μείωσαν τα πρόστιμα, προωθώντας και σειρά ευεργετικών διατάξεων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, ώστε στο μέτρο της τακτοποίησης, να υπαχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες αυθαίρετες ιδιοκτησίες. Γεγονός, που θα αποφέρει σημαντικά έσοδα στο κράτος, στόχος του οποίου είναι να μπουν στα δημόσια ταμεία, περί τα πέντε δισεκατομμύρια ευρώ.

Κι εδώ τίθεται το ερώτημα: έπρεπε, λοιπόν, να θεσμοθετηθούν διατάξεις που θα ανακουφίσουν τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη, εξόν από καταφατική.

Αρκεί, φυσικά, η Πολιτεία να τρέξει όλες τις παράλληλες αναγκαίες παρεμβάσεις, ώστε ο νέος Νόμος να αποτελέσει πραγματικά την κόκκινη γραμμή στην αυθαίρετη δόμηση.
Πηγή: του Δημήτρη Λάππα