Η καταστροφή της Αθήνας στο Βερολίνο

Στη σκηνή της Όπερας του Νοϊκέλν στο Βερολίνο μια ελκυστική γυναίκα, μάλλον ξεναγός, με περίσσιο ναρκισσισμό μιλά στο κοινό για την Αθήνα σε άπταιστα αγγλικά. Με έναν ανέμελο, άνετο και ίσως λίγο αφελή κάποιες φορές τρόπο, παρουσιάζει το Σύνταγμα, την Ακρόπολη και άλλα αξιοθέατα της πρωτεύουσας.

Αναφέρεται στη ζωή των Αθηναίων δίνοντας την εντύπωση ότι όλα πάνε καλά. Υπάρχουν βέβαια και κάποια προβλήματα, αλλά όλα είναι υπό έλεγχο! Σε μια προσπάθεια να κερδίσει τη συμπάθεια των θεατών μεταφράζει μια σειρά από λέξεις από τα γερμανικά στα ελληνικά. Παράλληλα ακούγεται ελληνική μουσική αναγνωρίσιμη και στο εξωτερικό. Μια κάμερα παρακολουθεί συνεχώς κάθε κίνηση της ηθοποιού και την προβάλει ζωντανά στην οθόνη, προσπαθώντας, μάλλον, κατά αυτό τον τρόπο να αποφύγει την παρουσίαση εικόνων της ίδιας της Αθήνας.

Χωρίς διέξοδο

Σταδιακά όμως το σκηνικό αλλάζει, το ειδυλλιακό πρόσωπο της τουριστικής Αθήνας εξαφανίζεται. Τα πραγματικά προβλήματα για τα οποία γίνονταν σποραδικά κάποιοι υπαινιγμοί, αρχίζουν να επισκιάζουν τα δρώμενα στη σκηνή. Όλο και περισσότερο παρουσιάζεται μια Αθήνα-Μολώχ: Κυβερνήσεις που δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των πολιτών, άνθρωποι που δυσκολεύονται να επιβιώσουν, μια αστυνομία που απειλεί αντί να προστατεύει και η υποτιθέμενη αναβάθμιση περιοχών της Αθήνας με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, αντί να δώσει ανάσα στους κατοίκους της, αναγκάζει τους οικονομικά ασθενέστερους σε έξωση από τα σπίτια τους και την εγκατάσταση πιο ευκατάστατων.

Τα βίντεο που προβάλλονται από τον Παντελή Μάκκα και η μουσική του Τηλέμαχου Μούσα δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα. Σε κάποια στιγμή, η ευχάριστη ξεναγός αποχωρεί από τη σκηνή και επανέρχεται ως μια άλλη Κάλι, η ινδή θεά του θανάτου και της καταστροφής. Ενώ η μουσική μοιάζει με ψυχεδελικό ροκ της δεκαετίας του ΄60 και στην οθόνη μηχανές κατεδαφίζουν τεράστια κτήρια, μια μαινόμενη ημίγυμνη θεά την οποία υποδύεται η εκπληκτική Ρόζα Προδρόμου, καταστρέφει τη μακέτα της Αθήνας που είναι απλωμένη πάνω σε ένα τραπέζι –ελλείψει αερόσφυρας- με ένα μίξερ χεριού.

Παραστάσεις μόνο στο εξωτερικό


Σκηνοθέτις αυτής της περφόρμανς που φέρει τον τίτλο Re-Volt Athens, είναι η Έλλη Παπακωνσταντίνου, καλλιτεχνική διευθύντρια του κέντρου ανάδειξης σύγχρονης τέχνης Βυρσοδεψείο στην Αθήνα. Πριν από το Βερολίνο, η περφόρμανς παρουσιάστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στη Βαρκελώνη όπου είχε πρεμιέρα, ακολούθησε τον Σεπτέμβριο η Βιέννη και ο επόμενος σταθμός θα είναι το Ζάγκρεμπ ενώ γίνονται συζητήσεις για να ανεβεί στην Πολωνία και τη Ρουμανία. Όπως εξηγεί η Έλλη Παπακωνσταντίνου, το Re-Volt Athens εξ αρχής προοριζόταν για ένα κοινό στο εξωτερικό: «Υπάρχει μια υπερπληθώρα πληροφόρησης για την Ελλάδα σε επίπεδο ποσοστών, αριθμών – νούμερα, νούμερα, νούμερα. Ο κόσμος στο εξωτερικό δεν γνωρίζει τίποτα για τον ανθρώπινο παράγοντα».

Ακριβώς αυτή η πτυχή ενδιαφέρει την εναλλακτική Όπερα του Νόικελν. Ήδη το 2012 είχε ανεβάσει την ελληνογερμανική παραγωγή «Yasou Aida» όπου ο τόπος του δράματος δεν είναι η Αίγυπτος, όπως στην Αίντα του Τζουζέπε Βέρντι, αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη. Από εκείνη την εποχή το ενδιαφέρον για την κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει έντονο. Επομένως, η επιλογή του Re-Volt Athens δεν ήταν τυχαία επισημαίνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Όπερας, Μπέρνχαρντ Γκλόκσιν.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ελληνικό δράμα, δηλαδή αυτό που επιβάλει η ΕΕ στην Ελλάδα και στου πολίτες της, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Είναι σημαντικό να το μνημονεύουμε. Στην Ελλάδα ενώ πολλοί άνθρωποι έχουν το αίσθημα ότι πολλά δεν πάνε καλά, δεν ξέρουν πως να τα αλλάξουν. Και αυτό το αίσθημα δυστυχίας και αδυναμίας μεταφέρει αυτή η παράσταση με πολύ έντονο τρόπο».

Εξωστρέφεια στην ελληνική τέχνη

Δεδομένου ότι αυτό το διάστημα έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμες νέες θεατρικές ομάδες που ασχολούνται στις παραστάσεις τους με την τρέχουσα κατάσταση στην Ελλάδα δεν θα ήταν ευχής έργο να περιόδευαν και άλλοι έλληνες καλλιτέχνες το εξωτερικό; Ναι, λέει η Έλλη Παπακωνσταντίνου, όμως...

«...είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μια εξωστρέφεια της ελληνικής τέχνης, να ταξιδέψουν οι παραστάσεις στο εξωτερικό. Δεν υπάρχουν οι δομές. Άρα, εμείς οι ίδιοι οι καλλιτέχνες δημιουργούμε τις δομές. Ως χώρος Βυρσοδεψείο το παλεύουμε πολύ να συνεργαστούμε με ευρωπαϊκές πλατφόρμες. Συμμετέχουμε σε δύο ευρωπαϊκά δίκτυα χωρών».

Πάντως, το ενδιαφέρον στο Βερολίνο υπάρχει. Μια σειρά από θέατρα (πχ. η Σάουμπυνε, το Hau am Ufer) έχουν επανειλημμένως συνεργαστεί με έλληνες καλλιτέχνες. Η δε Όπερα του Νοϊκέλν έχει προχωρήσει αυτή τη συνεργασία και σε θεσμικό επίπεδο. Από το 2016 ξεκινά η συμφωνημένη στρατηγική συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή για πειραματικές παραγωγές μουσικού θεάτρου, όπερας και οπερέτας. Ερωτηθείς ο Μπέρνχαρντ Γκλόκσιν για το κίνητρο της συνεργασίας με τον καλλιτεχνικό κόσμο της Ελλάδας απαντά:

«Αισθανόμαστε μια δέσμευση επ΄ αυτού. Θέλουμε τα 'γερμανικά μας χρήματα΄ να τα διοχετεύσουμε σε ευφυείς και αξιόλογες συμπαραγωγές. Μας είναι σημαντικό να στηρίζουμε και να βοηθάμε εκεί όπου υπάρχει ανάγκη».

Πηγή: Deutsche Welle - Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο